[Scroll down for English]

Je kent dat wel, die Belgenmoppen. Het draait er eigenlijk altijd om Belgen te kijk te zetten als nogal domme mensen. We menen het natuurlijk niet echt, maar het is een soort traditie geworden.

Ik moest aan die Belgenmoppen denken toen ik in Tanzania iets tegenkwam dat utani genoemd wordt. Simpel vertaald betekent het zoiets als ‘grappenmakerij’, maar achter dat woord gaat een cultureel verschijnsel schuil dat heel fascinerend is. Zie hier.

In Tanzania hebben veel bevolkingsgroepen een zogenaamde ‘utani relatie’ met elkaar. Dat betekent dat er onderling bepaalde grappen gemaakt en dingen gedaan kunnen worden, die in een andere omgeving niet acceptabel zouden zijn. Sterker nog, degenen die deze voor ons soms ronduit onbeschaamde en schokkende grappen en acties ondergaan, hebben geen keus dan ze goedmoedig en met een lach te accepteren!

Begrafenissen
De meest opvallende vorm hiervan kan je tegenkomen rond begrafenissen. Een persoon van bevolkingsgroep X komt naar een begrafenis van iemand uit bevolkingsgroep Y. Persoon X lacht en schreeuwt dat de overledene niet echt overleden is, maar slaapt. Soms danst ‘ie zelfs op de kist of gaat hij in het vers gegraven gat liggen. Iedereen weet en accepteert: die gaat pas weg als we hem een bepaald geldbedrag geven, of bijvoorbeeld een koe. (En dat geldbedrag geeft persoon X dan soms overigens weer terug als gift voor de kosten van de begrafenis.)

Persoon X lacht en schreeuwt dat de overledene niet echt overleden is, maar slaapt. Soms danst ‘ie zelfs op de kist of gaat hij in het vers gegraven gat liggen.

Hé, jij hebt je shirt verkeerd om, dan is ‘ie dus van mij!
Een ander voorbeeld van dit soort utani is dat sommige spullen in bepaalde situaties ‘afgepakt’ kunnen worden. Iemand van bevolkingsgroep A kan z’n shirt maar beter goed aantrekken, want als hij het binnenstebuiten aan heeft, kan iemand van bevolkingsgroep B het shirt opeisen!

Dit was het onderwerp dat ik tijdens de antropologie cursus hier in Engeland wat dieper heb bekeken. Wie heeft zo’n utani relatie met wie in de Mara-regio? En waarom? Wat zijn zoal gebruikelijke vormen van utani?
Een fascinerend onderwerp dat ook laat zien dat antropologie relevant is voor Bijbelvertaling. Want nu je het bovenstaande over utani hebt gelezen, hoe denk je dan dat het zou kunnen klinken als Jezus over het dochtertje van Jaïrus zegt dat zij niet dood is maar slaapt?

De Jezus Film in de Ikoma-taal is af! Voorafgaand aan de eerste vertoning werd er een dankdienst gehouden.

Eerste vertoning van de Jezus Film in Ikoma.

We delen weer enkele punten om voor te danken en bidden:

• Dank voor de leuke vrije week die we hadden en het bezoek dat we kregen!
• Dank voor de regen die valt in Tanzania. Bid dat er meer regen valt voor een goede oogst dit jaar.
• Dank dat de Jezus Film in de Ikoma-taal af is en dat sinds de eerste vertoning veel mensen de film hebben gezien.
• Bid voor het team in Musoma. Het regenseizoen brengt meer muggen, wat betekent, meer ziekte.
• Over drie weken hopen we onze studie en werk hier af te ronden en terug naar Nederland te gaan. Bid voor een goede afronding van onze tijd in Engeland en een veilige reis naar Nederland.

Koffiepauze met medestudenten

Een wandeling aan de Engelse kust

Dagje naar Oxford met ons bezoek

Anthropology
During the anthropology course I did in April, I looked at something called ‘utani’ (litt. ‘joking’), a phenomenon that means that people from certain people groups are allowed to make jokes about people from certain other people groups.

To a certain extent you might have encountered this phenomenon in your own context. Dutch people, for example, like to make fun of Belgians, normally with the aim of showing that Belgians are not as clever as Dutch people.

But it is not only verbal jokes that are allowed. ‘Utani’ often involves a whole spectrum of words, actions and behaviors that would be outright offensive and completely unacceptable in another context. And the surprising thing is: those who undergo this type of joking, have to accept it without complaining.

Funerals
The most obvious stage on which this ‘utani’ happens are funerals. A person from people group X arrives at a funeral of a person from people group Y, laughing and shouting that the deceased hasn’t really died. He or she is just sleeping. Sometimes this person from people group X might even dance on the coffin or go and lie down in the freshly dug grave.

Everybody knows and accepts that this person will only leave and let them get on with the funeral after s/he has been given a certain sum of money. (By the way, person X might then give this sum back as the contribution that his people group makes to the cost of this funeral.)

You have your T-shirt the wrong way around? Well, then it’s mine!
Another way in which this ‘utani’ can be expressed and experienced is that some goods can, in certain situations, be appropriated. If someone from people group A doesn’t wear his/her T-shirt properly (e.g. inside out), somebody from people group B is entitled to claim the T-shirt.

It is exactly this kind of behavior that I studied a little bit during the anthropology course, investigating questions like: Which people group is ‘doing utani’ with whom in the Mara region? And why? What are the ways in which ‘utani’ is being practiced in the Mara region (besides the examples mentioned above)? A fascinating subject that also shows that anthropology is relevant for Bible translation work. Now that you have read about utani, how do you think it can come across that Jesus says about the daughter of Jairus that she is only sleeping when she is actually dead.

Praise and prayer

• Thank God for the rain that has been falling in and around Tanzania lately! Pray for more rain.
• Praise Him for the nice break week we had in April and for the visitors we had.
• Pray for the team in Musoma. The rain brings more mosquito’s, which means more sickness as well.
• In three weeks we hope to finish up our studies and work here in England. Pray for a good last couple of weeks in England..

-Scroll down for English-

Bijna drie weken geleden zijn we aangekomen in Gloucester, Engeland. Zoals je je misschien wel herinnert zijn wij al eerder in Gloucester geweest, nu ruim drie jaar geleden. Toen waren we er voor onze eerste voorbereidende training, voordat we naar Tanzania vertrokken. En nu zijn we weer terug! Michiel volgt verschillende vakken aan Redcliffe College en Hanneke pakt haar personeelszakenwerk weer op, maar nu op afstand.

Michiel
Maart en april staan voor mij in het teken van:

1. antropologie,
2. sociolinguïstiek en
3. project planning.

Allemaal dingen die (meer of minder direct) relevant zijn voor de taken die wij hebben binnen het Bijbelvertaal- en alfabetisetingswerk in Musoma.
De meesten zullen zich wel iets kunnen voorstellen bij antropologie en project planning, misschien is sociolinguïstiek iets nieuws.

Sociolinguïstiek gaat, samenvattend, over vragen als deze:

• Hoe gebruiken mensen de verschillende talen die ze kennen?
• In welke context gebruiken ze taal X en in welke taal Y of Z?
• Waarom doen ze dit zo?
• Welke gevoelens brengt het gebruiken van taal X/Y/Z bij mensen boven?

Deze vragen zijn heel belangrijk voor Bijbelvertaal- en alfabetiseringswerk, omdat dit werk vaak gebeurt in gebieden waar mensen minstens twee talen spreken. Als je deze vragen onderzoekt, ga je bijvoorbeeld begrijpen waarom een taalgroep die lang onderdrukt is door de naburige taalgroep graag de letter ­b in het alfabet wil in plaats van bh. Dat maakt hun taal anders dan de taal van de mensen die zij zien als hun onderdrukkers, die wel de letter bh in hun alfabet hebben.

(Een voorbeeld uit het Nederlands ter vergelijking: sommige mensen zouden woorden als electriciteit, concentratie en conflict het liefst met een ‘k’ schrijven, want dat ziet er Nederlanders uit.)

Redcliffe College

Hanneke
In de maanden dat we in Nederland waren heeft een collega mijn werk overgenomen, maar de drie maanden dat we in Engeland zijn kan ik zelf weer werken. Op dit moment ben ik vooral druk met rekrutering en dat is goed nieuws! Dat betekent dat er veel mensen geïnteresseerd zijn om via Wycliffe Bijbelvertalers in Tanzania te komen werken. Ik heb veel contact met hen om hun vragen te beantwoorden en om met hen te bekijken in welk project ze hun gaven het beste kunnen inzetten.

Hanneke aan het werk. Aan de keycord te zien is Hanneke een erkend bezoeker van Redcliffe College.

Terug in Gloucester!
Toen we een aantal jaren geleden in Gloucester studeerden, woonden we met heel veel studenten en docenten in één groot gebouw. Dit grote gebouw is intussen verkocht en de onderwijsgebouwen van Redcliffe College zijn nu in het centrum van de stad, naast de kathedraal. We genieten ervan om iedere morgen langs deze mooie kerk te lopen en af en toe stappen we binnen voor een evensong (een dienst die iedere dag aan het einde van de middag wordt gehouden) of een gratis concert.

De kathedraal. Deze foto is een aantal jaren geleden genomen, op dit moment staan er veel steigers om de kerk heen.

Hanneke werkt de meeste dagen in de bibliotheek van het onderwijsgebouw en dus lopen we iedere morgen samen van ons huis naar het college en aan het einde van de dag weer terug. Dat is twee keer 20 minuten lopen en dat is maar goed ook! We genieten ervan om weer te koken met allerlei dingen die we in Tanzania niet konden kopen…

In dit gebouw wonen meerdere studenten van Redcliffe College. Wij wonen is het middelste appartement, op de begane grond.

Kerk
Het is fijn om mensen die we jaren geleden hier in Gloucester hebben ontmoet, nu weer terug te zien. Zo ook de gemeente waar we altijd op zondagmorgen naartoe gingen. Wat was het bijzonder om enthousiast door hen te worden begroet toen we drie weken geleden op zondag de kerk binnenstapten. De gemeente heeft in de afgelopen jaren erg met ons meegeleefd en voor ons gebeden. En het is heel fijn om nu elkaar weer in levenden lijve te ontmoeten en om van elkaar te horen hoe het gaat.

Kerkgebouw van de gemeente waar we op zondagmorgen heen gaan.

Cotswolds en rollende kazen
Naast studeren en werken is er ook (wat) tijd voor ontspanning. Vorige week hebben we een mooie wandeling door de Cotswolds gemaakt. Het hoogste punt van die wandeling was op een memorabel plekje; op die heuvel wordt namelijk het jaarlijkse ‘Coopers’ Hill Cheese-Rolling’ gehouden. Tientallen fanatici rennen achter een Gloucester kaas aan, die net daarvoor over het randje van de heuvel is geduwd, met als doel heelhuids als eerste samen met de kaas beneden te komen. Aan de helling van de heuvel te zien vonden wij het al bijzonder dat niet alle deelnemers met de gipsvlucht naar huis moeten… En wij dachten met spijkerbroekhangen een bijzondere traditie te hebben!

Coopers’ Hill in de Cotswolds.

Een collega uit Musoma studeert ook hier aan Redcliffe College. Het is leuk om samen te eten en af en toe een klein beetje ons Swahili bij te spijkeren.

Op dinsdag is er frisbee bij een heuse ‘Indoor Ultimate Frisbee club’.

We hopen de komende drie maanden (tot en met eind mei) in Engeland te zijn.

Wil je danken voor: 

• Het feit dat Hanneke het druk heeft met rekrutering en dat er dus veel mensen geïnteresseerd zijn om in Tanzania te komen werken.
• De gemeente in Gloucester en de manier waarop ze ons hebben ondersteund met gebed en meeleven in de afgelopen jaren.
• Voor gezondheid en energie die we allebei krijgen.

Wil je bidden voor: 

• Onze collega’s, vrienden en buren in Musoma en andere mensen in (Oost-)Afrika. Door de droogte in het afgelopen jaar zijn veel oogsten mislukt. Hierdoor gaan de voedselprijzen ook omhoog.
• Bid voor regen. Het regenseizoen is begonnen in Musoma maar nu heeft het al een aantal dagen weer niet geregend. Bid voor een goede oogst dit jaar.
• Bid voor het werk op het kantoor in Musoma. Bid voor onderlinge liefde in het team en voor de leiding van de Heilige Geest bij al het werk.

Almost three weeks ago we arrived in Gloucester, England. As you might remember, we have been in Gloucester before, now three years ago. Back then, we were doing our preperatory training before going to Tanzania. And now we are back! Michiel is doing a few Wycliffe-courses at Redcliffe College and Hanneke is doing her HR-work remotely.

Michiel
During the months March and April Michiel will be doing the following courses:

1. anthropology,
2. sociolinguistics and
3. programme planning.

All these subjects are in some way relevant for the tasks that we have within Bible translation and literacy work in Musoma. Probably most of you will have a picture of antropology and programme planning, but maybe sociolinguistics is something you know less about.

Sociolinguistics concerns questions like:

• How do people use the several languages that they know?
• In which context do they use language X and in which other context language Y or Z?
• Why do they use these languages in this way?
• Which feelings do people have when they use language X/Y/Z?

All of these questions are very important for Bible translation and literacy work because this work is often done in areas where people speak at least two languages. Researching these questions it is, for example, easier to understand why people from a certain language group prefer to write a different letter (b) in the alphabet than their neighbouring language group who write the same sound with bh. They might have been oppressed for a long time by the people of their neighbouring language and they now want to make sure that they are writing their language in their own way.

(An example from Dutch: some people in the Netherlands would like to write words like electriciteit (electricity), concentratie (concentration) and conflict with a ‘k’ because it would look more like real Dutch.)

Hanneke
While we were back in the Netherlands (in January and February) a colleague of Hanneke took over her tasks, but in the coming three months Hanneke will be able to work remotely from England. At the moment she is busy with a lot of recruitment work. This is very good news, because it means that there are a lot of inquiries of people who would like to be send out with Wycliffe to come and work in Tanznia. Hanneke communicates with them to answer their questions and to see in which project they would be able to use their gifts best.

Back in Gloucester!
Three years ago, when we were studying in Gloucester, we lived with a lot of students and course leaders in one big buildling. This building has been sold in the meantime and the teaching quarters of Redcliffe College are now in the center of the city, next to the cathedral. We enjoy seeing the cathedral every morning when we pass by, and once in a while we go in for an evensong or concert.

Hanneke works most of the days in the library of the college, so we walk to college together every morning and back in the afternoons. That means that we are walking 20 minutes twice a day, which, of course, is a good thing. We are also enjoying cooking here, as we can buy different types of food we could not buy in Tanzania…

It is wonderful to meet again with people who we have met a few years ago here in Gloucester, including the people in the church we always went to on Sundays. We were warmly welcomed by our brothers and sisters in this church. They have been very supporting in the last few years by reading our updates in their church magazine and by praying for us. It is a blessing to be together again these Sundays and to hear from each other how we are doing.

Cotswolds and rolling cheeses 
Besides working and studying we still have some time for other things. Last week we did a beautiful hike through the Cotswolds. The highest point of the hike was quite a memorable spot; on this hill the yearly ‘Coopers’ Hill Cheese-Rolling’ is held. During this festival people roll a cheese off the hill and chase after it fanatically. When we looked at the steap slope of the hill we were wondering if there would be anyone who is able to reach the end without getting wounded. See, the Dutch do not have very strange traditions if you compare them to the British!

We hope to be in Engeland till the end of May. Please join us in prayer.

Praise:

• Hanneke is busy with recruitment work, and we are thankful that several people are interested to come and serve in Tanzania.
• The warm welcome of the people in our church here in Gloucester is a blessing for us. Praise for their support in the last few years.
• Praise that we are both healthy.

Prayer:

• Pray for our colleagues, friends and neighbours in Musoma and other people in (East) Africa. Because of the severe drought many harvests have failed. This means that the prizes of food have gone up.
• Pray for rain. The rainy season has started in Musoma but it has been dry again in the last few days. Pray for a good harvest.
• Pray for the work at the office in Musoma. Pray for love within the team and for guidance of the Holy Spirit in all the work.

Een groet van ons uit Nederland! Op 2 januari zijn we aangekomen op Schiphol en sindsdien hebben we al een paar hele mooie weken van ons verlof erop zitten. Het is heerlijk om familie en vrienden na lange tijd weer te ontmoeten. Ook is het erg fijn om met onze thuisgemeente in Dordrecht op zondag bij elkaar te komen. En natuurlijk genieten we van ‘de echt Nederlandse dingen’ zoals brood met kaas, wandelen in de polder en sneeuw en ijs. En er is goed nieuws uit Musoma…

[Scroll down for English]

Huis
We zijn erg blij met het mooie huis waarin we in januari en februari kunnen wonen. We kijken uit op het Waaltje (zie foto) en er zit een goede kachel in (op dit moment erg belangrijk voor ons!). Kortom: een heerlijke plek.

Onze familie stond te wachten op Schiphol…
(Family waiting for us on Schiphol Airport)

Uitzicht op het Waaltje vanuit ons huis
(View from our house on the river het Waaltje)

Presentaties
In deze maanden staan er presentaties voor veel verschillende groepen op het programma. We gaan langs bij verschillende kerken en Bijbelstudiegroepen. Een uitgelezen kans om meer te kunnen vertellen over het werk en leven in Musoma. Maar ook om jullie te bemoedigen: God werkt aan zijn koninkrijk, ook in Tanzania. Jullie gebed en steun werkt daaraan mee! We vonden het fijn om al veel mensen te ontmoeten tijdens deze avonden.

Presentatie in Dordrecht
(Presentation in our home-church in Dordrecht)

Drankje na afloop
(Get-together afterwards)

Agenda presentaties
Hieronder noemen we enkele presentaties die in de komende weken gepland staan. U/Jij bent van harte welkom om daarbij te zijn! Stuur ons even een mailtje voor meer informatie over de locatie.

Vrijdag 3 februari, 15:00 uur: Ridderkerk

Dinsdag 21 februari, 14:30 uur: Amersfoort

Dinsdag 21 februari, 20:00 uur: Amersfoort

Genieten van Nederland
Tussen de presentaties en afspraken door genieten we ook erg van andere dingen in Nederland. Een dagje naar Rotterdam, wandelen in de polder (en vogels spotten!) en lekker koken of uit eten. Allemaal dingen die we in Tanzania wel eens gemist hebben. En het koude weer? Daar genieten we ook van, maar het liefst vanaf de bank, naast de kachel!

Rotterdam

Uitzicht op het Waaltje dichtbij ons huis
(View on the river het Waaltje. Yes, the wind mill is real!)

Lunch tijdens een wandeling met de ouders van Hanneke
(Lunch during a walk with the parents of Hanneke)

Intussen in Musoma…
Het werk in Musoma gaat zonder ons natuurlijk gewoon door! En soms krijgen we wel heel mooie berichten. Deze week zijn er op het kantoor grote dozen afgeleverd met daarin 1000 exemplaren van het Jezus Messias-stripboek* in de Simbiti-taal.

In het afgelopen jaar hebben de Simbiti-vertalers hard gewerkt om dit boek te vertalen en nu is het eindelijk af. In dit boek kunnen mensen het verhaal van het leven van Jezus op een andere manier lezen, in hun eigen taal! We bidden dat dit boek een zegen zal zijn voor veel mensen en kinderen (!) in het Simbiti-gebied.

Exemplaren van het Jezus Messias boek
(Copies of the Jesus Messiah book)

* Het Jezus Messias-stripboek is van de hand van Willem de Vink. Aan de hand van verhalen uit de vier Evangeliën wordt het leven van Jezus in een striptekening verteld. In 1993 zijn de eerste exemplaren uitgegeven in het Engels, Frans, Albanees en Nederlands. Sindsdien is het boek in heel veel talen vertaald. Wycliffe Bijbelvertalers Nederland werkt met mensen over heel de wereld samen om dit boek in nog meer talen te vertalen.

Wil je meer weten over dit project? Kijk op https://www.wycliffe.nl/project/jezus-messias-stripboeken/.

Bid en dank je weer met ons mee?

Dankpunten

•  Veilige reizen naar en in Nederland.
•  Een hartelijk welkom door familie, vrienden en onze gemeente in Dordrecht.
• Het Jezus Messias-stripboek in de Simbiti-taal is geprint en afgeleverd op het kantoor in Musoma.

Bidpunten

• Bid dat het Jezus Messias-boek een zegen zal zijn voor de mensen en kinderen (!) in het Simbiti-gebied.
• De komende weken staan er nog veel presentaties en bijeenkomsten op het programma. Bid dat we op die avonden samen opnieuw onder de indruk komen van het werk dat God doet.
• Op 3 maart hopen we naar Engeland te vertrekken. Michiel zal daar drie maanden studeren, Hanneke pakt haar werk in personeelszaken op. Bid voor een goede tijd in Gloucester.

Back in the Netherlands 
Since we arrived in the Netherlands on the 2^nd of January, we have had great first weeks of our furlough. It is a blessing to meet family, friends and our home church again after a long time. We are enjoying our house (see picture above) and some real Dutch things like bread and cheese, long walks on the flat (very flat) countryside and snow and ice. Although, those last two things we prefer to enjoy from inside, on the couch next to the heater…

Presentations
In these first two months, we have a lot of opportunities to speak in several churches and at Bible study groups (see pictures above). For us a great chance to tell our supporters more about living and working in Musoma. But also an opportunity to encourage them by sharing about the work of God in the Mara-region, Tanzania. The prayers and support that we receive from them and you are a big part of that work!

Meanwhile in Musoma…
Of course work has continued since we have left Musoma. And sometimes we receive exciting news. Like last week, when several big boxes with the Jesus Messiah comic stripbook in the Simbiti-language arrived at the office.

This book (by Willem de Vink) tells the story of Jesus’ life, death and resurrection, following different parts of the four gospels. The Simbiti-translators have been working hard to translate this book and now it is finished and printed! We hope and pray that this book will be a blessing to the Simbiti-community, especially the children.

Do you want to learn more about the Jesus-Messiah comic stripbook? Take a look at: https://www.facebook.com/jmpbk/?ref=page_internal.

Thank you for praying with us:

Praise

• Safe travels to and in the Netherlands so far.
• A warm welcome by family, friends and our home church in the Netherlands.
• The Jesus Messiah book is printed and has arrived at the office in Musoma.

Prayer

• Pray that the Jesus Messiah book will be a blessing for the Simbiti-community, especially for the children.
• For the coming weeks more presentations and gatherings with several groups are coming up. Pray that we will again be inspired by the work that God is doing.
• On the 3^rd of March we hope to travel to the UK. Michiel will do a three-month study programme and Hanneke will pick up some HR work. Pray for a good time in Gloucester.

Zoals we eerder schreven, komen we in januari op verlof in Nederland. Zo langzamerhand komt dat dichterbij en beginnen we ernaar uit te kijken. In dit bericht geven we iets meer uitleg over wat verlof is, hoe lang we in Nederland zijn, wat er allemaal op het programma staat en wat onze verdere plannen zijn, na het verlof.

Waarom verlof
Misschien spreekt het voor sommigen voor zich, maar verlof is belangrijk om verschillende redenen:

• Allereerst is er natuurlijk de kans om eindelijk weer eens iedereen te zien: familie, vrienden, gemeenteleden!
• Daarbij is het goed om de mensen die ons ondersteunen in gebed, meeleven en financien, (jullie dus!) weer te zien en op de hoogte te brengen van hoe het met ons en het werk gaat, om bij te praten en om door elkaar bemoedigd te worden.
• Het is belangrijk om een pauze te nemen van het leven en werk in ons gastland en even op adem te komen. Veel dingen in Tanzania zijn totaal anders dan in Nederland (taal, cultuur, weer, etc.), en dat maakt de periode ‘op het veld’ intensief. Even afstand nemen geeft ons hopelijk weer nieuwe energie, visie en motivatie voor de volgende periode in Tanzania.
• Daaraan verbonden is het ‘geestelijk bijtanken’. We zijn naar Tanzania gegaan met de wens dat veel meer mensen hier de Bijbel in de taal van hun hart kunnen horen en lezen. De paradox is dat we voor dat doel zelf juist onze gemeente in Nederland moesten achterlaten, en de omgeving waarin we zelf over God horen in de taal van ons hart. We kijken ernaar uit om weer in Nederland terug te zijn en God te kunnen prijzen, danken, bidden, zingen en over Hem te horen en leren in onze eigen taal en onze eigen cultuur, om er daarna weer fris in Tanzania tegenaan te kunnen gaan.
• Last, en zeker wel least: het verlof is nodig om allerlei administratieve dingen te regelen (nieuwe paspoorten, rijbewijzen, verzekering, etc.) en om medisch onder handen genomen en opgelapt te worden (tandarts, huisarts, medicijnen en vaccinaties).

Een ongewenste gast bij de deur.

Gebeden verhoord. De regen komt dichterbij (18.07u)!

18.22u

Wat gaan we doen in het verlof
Ons verlof zal globaal bestaan uit vier onderdelen (genoemd in willekeurige volgorde):

1. Ontmoeting en communicatie met achterban: presentaties en bezoeken (2-3 maanden)
2. Activiteiten voor Wycliffe Nederland (1 maand)
3. Vakantie (1 maand)
4. Studieverlof Engeland (3 maanden)

1. Ontmoeting en communicatie met achterban
Als we terugkijken op de afgelopen 2,5 jaar, zien we veel zegeningen. Vooral als we kijken naar de steun die we in zoveel vormen hebben gekregen vanuit onze achterban. Daarom kijken we ernaar uit om meer met jullie te delen over hoe het met ons en het werk gaat, om bij te praten en om door elkaar bemoedigd te worden. We willen graag meer delen over het werk dat God doet in de Mara-regio. Dit doen we door presentaties te geven, bijbelstudiegroepen te bezoeken en door ontmoetingen met mensen.

We nodigen u/jou hier alvast uit voor de eerste achterbanavond op donderdag 19 januari in de Kandelaarkerk in Dordrecht. Save the date!

2. Activiteiten voor Wycliffe Nederland
Tijdens ons verlof vraagt Wycliffe Nederland ons om beschikbaar te zijn voor promotiewerk voor de organisatie. Ze kunnen ons vragen om presentaties over Wycliffe te geven in scholen of kerken in het land. Of we staan een dagje in de informatiestand van Wycliffe op een conferentie. Of er is werk dat kan worden gedaan op het kantoor in Driebergen. Op deze manier kunnen we een steentje bijdragen aan het bekendmaken van het werk van Wycliffe Bijbelvertalers.

3. Vakantie
Ook zijn we er aan toe om lekker op vakantie te gaan. In Tanzania zijn daar niet veel betaalbare mogelijkheden voor dus we kijken ernaar uit om er met onze tent op uit te trekken voor een paar weken!

Een dagje ‘vogelen’ in de buurt.

Fanatici (net als ik…)

4. Studieverlof Engeland
Van maart tot en met mei hopen we in Gloucester, Engeland te verblijven. Ik, Michiel, zal daar enkele cursussen doen die een vervolg zijn op de cursussen die ik heb gedaan voordat we naar Tanzania gingen (augustus 2013 – april 2014). Enkele onderwerpen zijn antropologie, discourse en fonologie.

Om een voorbeeld te geven: discourse is een cursus waarin we gaan kijken hoe een willekeurige taal een tekst opbouwt. Waarom gebruikt een auteur soms ‘daarom’, een andere keer ‘om die reden’, en weer later ‘dus’? En als je een verhaal in bijvoorbeeld Matteüs leest, hoe kun je begrijpen wat in een bepaalde zin de meest belangrijke informatie is?
Ik zal enkele verhalen meenemen naar Engeland die geschreven zijn in de Kabwa-taal. Die zal ik tijdens de cursus (moeten) analyseren. De dingen die ik leer over hoe deze teksten opgebouwd zijn, zal me helpen in mijn werk als vertaaladviseur.

In deze maanden zal Hanneke haar hr-werk op afstand blijven waarnemen. Veel van het werk dat Hanneke doet, doet ze in Tanzania ook al op afstand. Ze werkt namelijk samen met mensen uit verschillende gebieden in Tanzania en Oeganda. Skype en Google Drive zijn daarvoor heel handige middelen. Daarom is het dus ook mogelijk om tijdens de maanden in Engeland haar werk voort te zetten. In de maanden dat we in Nederland zijn neemt een collega haar taken waar.

Plaats langs de rivier de Mara. Dat betekent: veel riet, water, modder, en… vogels!

….en mieren!

In het Engels heet deze de grey-headed kingfisher, in het Nederlands dus waarschijnlijk: grijshoofdige ijsvogel.

Verdere plannen
Half augustus zal ons verlof in Nederland eindigen. Dan is het weer tijd om terug te gaan naar Tanzania, waar we hopen onze tweede periode van ongeveer 2,5 jaar in te gaan.

Punten van dank en gebed

• Dank voor de regen die regelmatig valt sinds enkele weken!
• Dank voor alle zegeneningen die we zo duidelijk zien als we terugkijken op onze eerste veldperiode. Dank voor de steun die we krijgen vanuit onze achterban.
• Dank voor alle mooie contacten die we hier in Musoma hebben opgebouwd tot nu toe. Bid voor onze collega’s en vrienden met hun gezinnen die veel moeiten in hun leven hebben zoals ziekte, armoede en werkloosheid. Bid dat ze onze Heer Jezus kennen als hun Redder en bid dat God om hen heen is met zijn beschermende handen.
• Bid dat we ons werk hier in Musoma goed kunnen afronden in de komende weken. Het is lastig om dit tijdelijk uit handen te geven. Gelukkig zijn wij het niet die het werk doen, maar God. Bid dat Hij doorgaat met zijn reddingswerk in de Mara-regio.
• Bid voor een goede verlofperiode en een goede verdeling van onze tijd en aandacht.

Vorige week was de wereldwijde Wycliffe gebedsdag. Ook op ons kantoor werd gebeden (en gezongen, gedanst, gelezen en gegeten) (foto: MN).

Een van de gebesgroepjes (foto: MN).

[Scroll down for English]

Door te luisteren komt men tot geloof (Romeinen 10:17). Soms letterlijk!

Vorige week was er in het Kabwa-gebied een workshop die voor ons project uniek was. Een luisterworkshop. De eerste in zijn soort.
In de Kabwa-taal zijn er in de afgelopen jaren heel veel opnames gemaakt van Bijbelboeken. Genesis, Handelingen, Efezen, 1 en 2 Thessalonicenzen, 1 en 2 Timoteüs, Titus en nog meer.

Tijdens de workshop kregen de deelnemers tijd om 1 en 2 Thesalonicenzen te horen in de Kabwa-taal en er met elkaar in groepjes van ongeveer zes personen over te praten, aan de hand van vragen:

• Wat sprak je aan in dit gedeelte?
• Wat was er moeilijk om te begrijpen?
• Wat leert dit hoofdstuk ons over God?
• Over ons, mensen? Over verlossing?
• Is er iets uit dit gedeelte waarin je persoonlijk aangesproken bent?

Een deelnemer vertelde over zijn groep:

Wij hebben alles in Kabwa gedaan. Luisteren naar de Bijbel, de vragen bespreken, en zelfs het bidden. Het kan! Je hebt Swahili [de nationale taal] helemaal niet nodig!

Niet alleen uit deze woorden, maar ook uit wat andere mensen zeiden en deden bleek wel dat de Bijbel horen/lezen in je moedertaal en er vervolgens over praten en bidden in je moedertaal iets nieuws was. Maar het enthousiasme om dit nieuwe verder uit te proberen en meer mensen met deze opnames te bereiken was groot.

Groepsbespreking.

Een van de groepen luistert naar de Bijbel in Kabwa.

Verkrijgbaar: boeken, kalenders, Jezus-film, opnames van Bijbelboeken.

De kerk was niet groot genoeg om zes verschillende groepen te ‘huisvesten’ wanneer ze aan het luisteren waren. De meeste groepen zochten hun heil in de schaduw van een boom.

Slapen in Nineve
Zoals we in de gebedspunten van ons vorige verhaal schreven, was er vorige maand een forum in Dodoma voor alle vertalers in Tanzania. Inhoudelijk zou hier heel veel over te vertellen zijn, maar laat ik dat deze keer niet doen. In plaats daarvan wat anekdotische punten.

• Met een deel van de mensen uit Musoma verbleven we in het zogenaamde Holiness Guesthouse (of Holyness Guesthouse, over de spelling was men nog niet helemaal uit). De naam boezemde al vertrouwen in, en toen hadden we nog niet eens de namen van de slaapkamers gezien: Betlehem, Kana, Nazaret, Galilea… Ikzelf had het (bedenkelijke) voorrecht om in Nineve te slapen!
• Er waren twee nostalgische geluiden die ik na twee jaar weer voor het eerste hoorde: rijdende treinen en slaande kerkklokken.
• De regio rond Dodoma staat bekend om zijn goede honing (en ook nog eens veel goedkoper dan in Musoma), dus langs de weg, bij een van de stops, heb ik een fles op de kop getikt.

Op weg naar Dodoma, een angstig moment: de motor oververhit… (Foto: BG)

Er is altijd eten genoeg onderweg. De enige uitdaging is: kiezen wat je wilt, onderhandelen over de prijs, het geld geven, krijgen wat je koopt en het wisselgeld terugkrijgen, en dat alles in de spaarzame tijd die de chauffeur je gunt. (Foto: BG)

De zaal waar een groot deel van het forum plaatsvond. (Foto: BG)

Tijdens het forum kregen we ook de kans om een bezoek te brengen aan de ‘bunge’, het Tanzaniaanse parlement. (Foto: BG)

Nog een foto van de zaal waar het forum plaatsvond, nu een zijaanzicht, noordoosthoek, 12.46 uur. (Foto: BG)

We delen weer enkele dank- en bidpunten:

• Dank voor de mooie luisterworkshop in het Kabwa-gebied. Bid voor de mensen die deelnamen: dat ze de opnames van de Bijbelboeken gaan gebruiken in hun omgeving en dat veel mensen zo in aanraking komen met de Bijbel (in hun eigen taal).
• Dank voor verschillende gasten die we in ons huis konden ontvangen en die een tijdje bij ons logeerden.
• Dank voor gezondheid! Bid voor energie en gezondheid in de laatste maanden hier.
• Bid voor regen. Er is nog niet veel gevallen, maar veel mensen hebben al wel gezaaid.

De kalenders voor 2017 zijn er weer in de acht verschillende talen. Op = op.

Een nieuwe vertaler (links) voor een van de talen hier! Langzaam maar zeker leert hij de kneepjes van het vak. (Foto: MW)

Op bezoek bij een bekende. Na de maaltijd was er een eend minder.

In september deden wij (het Kabwa-team) en het Jita-team, tegelijk, een consulent-check voor Openbaring 1-11. (Foto: AK)

Faith comes by hearing… Literally!

Last week a unique workshop was run in the Kabwa-area. Unique, because it was the first of its kind. A Scripture listening workshop.
Over the last years, a considerable number of Bible-books, after having been translated in the Kabwa language, have been recorded. Genesis, Acts, Ephesians, 1 and 2 Thessalonians, 1 and 2 Timothy, Titus, and even more.

During the workshop the participants would go out into smaller groups of around six people. They listened together to the books of 1 and 2 Thessalonians in the Kabwa-language. After listening there was time for questions and discussion:

• Was there something in this passage that stood out to you?
• Was there something that was difficult to understand in this passage?
• What does this chapter teach us about God?
• About us, human beings? About salvation?
• Was there something in this passage that challenges you personally?

One participant shared about his group:

We did everything in Kabwa. Listening to the Bible, discussing the questions, and even praying together. It is possible! You don’t need Swahili [the national language] at all!

Not only these words, but also what other people said and did, showed that listening to or reading the Bible in your mother tongue, having a discussion and praying about it in your mother tongue, was all new. But the enthusiasm to try out this new thing more and to reach more people with these recordings was obvious!

Praying and waiting for the rain to come.

Avocado peelings are their favorite.

Some praises and prayers:

• Praise God for the Scripture listening workshop in the Kabwa area. Pray for the people that were involved in the workshop: that they would use the Scripture recordings with people around them, and that, in that way, many people would get to hear the Bible in their mother tongue
• Praise God for the different guests that got to stay with us, at home.
• Praise God that we are and have been healthy. Pray for energy and health in the last couple of moths here.
• Pray that God would give (more) rain. We have had some rain, but it isn’t enough for people to get a good harvest.

[Scroll down for English]

Soms gebeuren er dingen die je laten zien: dit Bijbelvertaalwerk is nodig! Motivatie-boosts, in mooi Nederlands. Twee stuks hieronder.

Zoals die jongens die hun geld verdienen bij de Musoma-vestiging van Gamma. Oftewel: die werken bij een winkeltje waar je spijkers, metalen golfplaten, cement, kippengaas en andere handigheidjes kunt krijgen. Als er iemand iets groots komt kopen, dan tillen zij het voor de klant naar zijn/haar auto, naar de bus, of naar de fiets. Als je iets op maat geknipt of gezaagd wilt hebben, dan zijn zij er voor je. (Wel even onderhandelen over de prijs.)

Het is meestal zwaar werk, en de bedragen die ze verdienen zullen niet indrukwekkend zijn.

De een spreekt Kabwa, de ander Jita, en beiden willen ze graag de Bijbel lezen en horen in hun eigen taal! Voor de Kabwa Gamma-medewerker was dat geen probleem, want er zijn genoeg Bijbelboeken in Kabwa waarvan we nog exemplaren hebben. Maar voor Jita is het Evangelie van Lucas al een tijd op. Ik probeerde de Jita persoon te overtuigen dat er nog allerlei andere boeken in Jita waren, en die vond ‘ie wel interessant, maar, zei hij: ‘Ik wil een Lucas!’ Maar ja, die waren op…

Totdat ik een tijdje terug ergens in ons kantoor nog een verdwaald exemplaar vond. En dus terug naar de doe-het-zelf-winkel.  Met een brede lach en veel gepraat in Jita dat ik niet begreep, kocht hij dit laatste exemplaar!

De bibliotheek

Hanneke’s nieuwe bureau

Genade
Een heel interessant en ook ingewikkeld onderwerp is de ‘theologie’ die we hier zoal horen: in de kerk, bij mensen die we ontmoeten. Het valt je al snel op, dat er op een andere manier over genade wordt gepraat dan wij gewend zijn. Niet per se minder of meer, maar met andere nuances en in een ander verband.

God behoede ons dat wij denken dat wij het beter weten, laat staan beter zijn, op dit punt. Maar soms kan je wel het gevoel hebben dat bepaalde dingen onderbelicht, en andere juist overbelicht zijn. Is gehoorzaamheid aan God, en het serieus nemen van zijn richtlijnen een voorwaarde van genade, of een vrucht van zijn genade?

Soms klinkt het hier alsof het een voorwaarde is. En als je hierover van gedachten wisselt met mensen, hoor je vaak een bepaald refrein: ‘Ja, maar als je genade zo gaat preken als jij het beschrijft, dan gaan mensen zondigen! Als je hier in de kerk zegt dat gehoorzaamheid aan God een vrucht van de genade is, en niet zozeer iets wat je moet doen om de genade te behouden, dan zullen veel mensen niet meer naar de kerk komen, geen geld meer aan de kerk geven, misschien wel niet meer bidden, etc.’

Bij de kerk, kopieën uitdelen van Lucas 15 in lokale talen (de foto heeft een wat schimmig karakter, toegegeven)

‘Installatie’ van nieuwe bisschop

Pas geleden deden we als Kabwa-team de consulent check van Filippenzen. Deze brief, en dan met name hoofdstuk 3, maakte de tongen wel los! Het leidde tot mooie gesprekken over Gods  genade.

Dat was ook weer zo’n motivatie-boost. De Bijbel heeft zoveel te zeggen. Niet alleen hier in Tanzania, overal. Iedereen heeft het nodig om door Gods woorden uitgedaagd, veranderd, getroost, maar ook vermaand te worden. En mocht er dan iets zijn wat hier onderbelicht is of minder goed begrepen wordt (en dat is het geval in elk land, in elke kerk, in elke cultuur en elke taal), dan is het niet te veel om te hopen en verwachten dat een Bijbelvertaling in de taal van je hart, in begrijpelijke en natuurlijke taal, kan helpen om dit onderbelichte en minder goed begrepen aspect meer begrepen te laten worden!

We delen weer dank- en bidpunten:

• Hanneke had een mooie reis naar Dar en is met enthousiasme begonnen aan haar nieuwe taken!
• Een van de Kabwa-vertalers heeft twee maanden kunnen studeren in Nairobi. Dank voor de goede tijd.
• Als vertaalafdeling gaan we in september naar Dodoma, voor een ‘forum’ voor alle vertaalmedewerkers in Tanzania en Oeganda. Bid voor een goede reis en tijd.
• Bid voor wijsheid bij het plannen en voorbereiden van het verlof (vanaf januari).

Bezoek aan een van onze collega’s

Voor de botanisten…

The last copy

Let us share something that was an encouragement to us in the last couple of weeks.

First there were those guys who work at a hardware store. They help customers put stuff in their car, on their bike, or they cut up something the customer has bought (only after they have agreed on the prize to do this cutting of course). One is a Kabwa-speaker, the other a Jita-speaker, and both have a desire to hear and read the Bible in their own language. The problem with the Jita language is that we have run out of copies of the Gospel of Luke. For Kabwa, there are still enough copies of translated Bible books, but for Jita, we have run out of the Gospel of Luke a while ago.

The Jita-speaker liked the other books that are available, but what he really wanted was a copy of the Gospel of Luke…

Later, a few weeks ago, somewhere in the office I came across a ‘wandering’ copy of the Gospel of Luke. We immediately went back to the hardware store. With a big smile and lots of – to me – unintelligible talk in Jita, he bought this last copy!

Some praises and prayers:

• Hanneke had a good trip to Dar. She started on her new job with great enthusiasm.
• One of the Kabwa translators returned from two months of studying in Nairobi. Praise the Lord for a good time.
• The translation ‘department’ will travel to Dodoma in the end of September, for a forum, with all the other translation workers in Tanzania and Uganda. Pray for a safe and good journey.
• Pray for wisdom in planning and preparing furlough (starting January).

[Scroll down for English]

Dit keer een weblog met vooral nieuws van Hanneke’s kant. Hanneke gaat namelijk per augustus een andere rol op zich nemen. Ze schrijft eerst wat meer over deze nieuwe taak en daarna over waarom ze deze overstap gaat maken.

In Musoma werken we via Wycliffe Nederland voor SIL (Summer Institute of Linguistics), een partnerorganisatie van Wycliffe. In Tanzania heet deze organisatie SIL-UTB (Uganda-Tanzania Branch) die bestaat uit verschillende projecten in Uganda en Tanzania, zoals ons project in Musoma. Het hoofdkantoor van SIL-UTB is gevestigd in Dar es Salaam. Vanuit dit kantoor wordt de (administratieve) ondersteuning van de projecten geregeld.

Het hoofdkantoor in Dar es Salaam.

Vanaf augustus hoop ik voor dit hoofdkantoor te gaan werken als HR-medewerker. Ik zal me dan vooral richten op rekrutering maar ook verantwoordelijk zijn voor alle HR-taken wat betreft de uitgezondenden die vanuit een ander land voor SIL-UTB zijn komen werken (zoals wijzelf via Wycliffe Nederland). Hoewel ik ga werken voor het hoofdkantoor in Dar es Salaam, kan ik dit gewoon doen vanuit Musoma.

Ik zal, naast veel administratieve taken, veel contact hebben met nieuwe uitgezondenden die zich voorbereiden op hun verhuizing naar Uganda of Tanzania en oriëntatieweken voor hen organiseren wanneer ze eenmaal in het land aangekomen zijn. Daarnaast hoop ik de financiën van het team in Musoma gewoon te blijven doen.

Maar nu denk je misschien: Hoe komt een alfabetiseringsmedewerker daar nu terecht? Want alfabetiseringswerk is toch iets wat je altijd wilt blijven doen? Dat is een goede vraag!

Tijdens onze training in Engeland heb ik er erg naar uitgezien om alfabetiseringswerk te gaan doen in Musoma. Het is geweldig om te zien wanneer mensen voor het eerst een verhaal lezen in hun eigen taal. Het enthousiasme dat daarbij komt kijken is aanstekelijk. En het is echt een voorrecht om daarin een kleine rol te spelen. Daarom zijn de afgelopen jaren een mooie tijd geweest. We hebben God zien werken door het werk van het alfabetiseringsteam, inclusief mijzelf.

Hieronder een paar foto’s van het alfabetiseringswerk in de afgelopen twee jaar:

Deelnemers van een schrijfworkshop maken een tekening. Aan de hand van deze tekening schreven ze later een verhaal.

Kinderen kijken naar een boekje met plaatjes van dieren. Ze vertelden me alle dierennamen in het Kabwa.

Een auto uit de modder duwen is ook een deel van het alfabetiseringswerk. Helemaal als je op pad gaat in de regentijd.

De leesgroep van Zanaki.

In de afgelopen twee jaar heb ik gezien dat het alfabetiseringsteam steeds meer ervaren en enthousiast wordt. Het is heel mooi om te zien dat mijn Tanzaniaanse collega’s in Musoma, Samson, Lucy en Neema, veel liefde hebben voor hun werk. En inmiddels ook al een hoop ervaring. Het team loopt en er is ruimte voor mij om een andere rol te gaan vervullen. Ik ben ervan overtuigd dat God het alfabetiseringswerk dat zij doen zal blijven zegenen.

Hanneke met haar collega’s Lucy en Neema.

In de afgelopen maanden heb ik veel gesprekken gehad met mijn leidinggevende in Musoma, de huidige HR-manager en medewerkers van personeelszaken van Wycliffe Nederland. Samen denken we dat ik meer op mijn plek ben in deze nieuwe rol. De open plek die er was voor een HR-medewerker moest hoognodig opgevuld worden, omdat er veel werk is dat niet door andere mensen kan worden opgevangen. Ik kijk er erg naar uit om nu verder aan de slag te gaan met mijn nieuwe taken als HR-medewerker.

Ik ben erg blij met de ervaring die ik heb opgedaan binnen het alfabetiseringsteam en het grotere team in Musoma. Veel dingen die ik in de afgelopen jaren heb geleerd zal ik goed kunnen gebruiken in mijn taken binnen HR. Op deze manier kan ik blijven bijdragen aan het Bijbelvertaalwerk en het alfabetiseringswerk in Tanzania en Uganda.

Daarnaast hoop ik bezig te blijven met alfabetisering in mijn directe omgeving. We komen bijna dagelijks mensen tegen die een taal spreken waarin de Bijbel wordt vertaald en waarin boeken beschikbaar zijn. Genoeg kansen dus om hun wat boeken te laten zien en er samen één te lezen.

Wil je weer met ons mee bidden en danken?

• Dank voor het alfabetiseringsteam en voor het enthousiasme van Samson, Lucy, Neema.
• Bid voor een goede overstap naar deze nieuwe rol. In de komende maanden hoop ik mijn taken van alfabetisering af te ronden en tegelijk nieuwe taken op te pakken.
• In de komende maand hoop ik naar Dar es Salaam te gaan om training te krijgen over mijn nieuwe taken. Bid voor een goede leerperiode.

This time a blog that is mostly written by Hanneke. She will be taking on a new role, beginning from August. She will write a bit more about this new assignment and also about the reasons for this change.

In Musoma we work for SIL (Summer Institute of Linguistics), which is a worldwide partner organisation of Wycliffe. In Tanzania this organisation is called SIL-UTB (Uganda-Tanzania Branch), which exsists of several projects in Uganda and Tanzania. One of these is our project in Musoma. The main office of SIL-UTB is based in Dar es Salaam. Several people work here to support the projects, especially on the administrative side.

In August, I hope to start working for the main office as an HR-manager. I will focus on recruitment, but I will also be responsible for HR-tasks for the seconded staff. Although I will be working for the main office, I will do this from Musoma.

In the last few years I have been very blessed to be a part of the – very enthusiastic- literacy team in Musoma. It is a privilege to see people enjoy reading and writing their own language. It is also very encouraging to see that the literacy team in Musoma has grown a lot in experience in the last couple of years. That means that there is room for me to take on a new role. I am confident that God will continue to bless people in the Mara region through the literacy work of my colleagues.

In the last couple of months I have had several conversations with my supervisor in Musoma, the HR-director of SIL-UTB and the personnel department of Wycliffe Netherlands. Together we think that this role will match my gifts and interests well. The need for a new HR-manager was very high and I feel blessed that I will be able to fill this open place. In this way I can continue to contribute to the Bible translation and literacy work in Tanzania and Uganda.

Thank you for praying!

• Praise for the enthusiasm and experience of my literacy colleagues.
• Pray for a good transition into this new role. In the coming months I will finalize some literacy projects and start to take on my new HR-tasks.
• In August I hope to travel to Dar es Salaam to receive training on my new tasks. Pray for a good learning period.

[Scroll down for English]

Vandaag iets over wat een Bijbelboek moeilijk maakt om te vertalen. Maar eerst iets over een zogenaamde harambee, hier heel gewoon, maar voor ons een nieuwe wereld.

Harambee
Een paar weken geleden waren we door een collega uitgenodigd voor een zogenaamde harambee in zijn kerk. Tijdens een harambee wordt er door een kerk geld ingezameld voor een bepaald doel. Soms gaat het om een heel nieuw kerkgebouw (bijvoorbeeld voor gemeentes die tot dan toe onder een boom bijeenkwamen), soms om een vloer, een dak, stoelen of een geluidsinstallatie.

Zo’n harambee is een groot feest. De kerkleden en genodigden krijgen de uitnodiging dan ook al vroeg, zodat ze genoeg tijd hebben om geld apart te leggen.

Aangekomen in de kerk van onze collega vierden we eerst de gebruikelijke zondagse dienst. Na deze ‘gewone’ dienst van ongeveer 2,5 uur, gingen we over tot de eigenlijke harambee. Dat was een spektakel op zich. Alle aanwezigen werden om de beurt naar voren geroepen om hun gift in een doos te doen. De één komt met geld, de ander komt met een kip, omdat ‘ie geen geld heeft, maar wel ‘kapitaal’.

Spelregels
Bij dit hele proces gelden een paar ‘regels’ (voorzover wij ze nu begrijpen):

1. Muziek en dans zijn erg belangrijk. Voor iedereen wordt de muziek apart aangezet (met de gehuurde muziekinstallatie) en diegene die gaat geven danst naar voren. Dit alles onder luid gejoel en geklap van de andere aanwezigen.
2. Nadat iemand heeft gegeven, worden de andere aanwezigen opgeroepen om een bijdrage te doen, die wordt toegevoegd aan de bijdrage die de bewuste persoon zojuist heeft gedaan. Hiermee kun je je steun aan de gever laten blijken. En dit gebeurt natuurlijk ook weer onder luid gejuich.
3. Er is geen haast. Een harambee kan uren duren, zoals we die zondag na 3,5 uur van dansen, muziek, getallen, kippenveilingen en andere lol uitvonden.

Tijdens de harambee werd er door een aantal vrouwen gekookt, waarvan de stoom en rook getuigden, die we zagen opstijgen uit een tentje dat we precies door de deuropening van de kerk konden zien. Na een tijdje klonk er vanuit die richting een hoop gekakel. Daar rende ons hoofdgerecht in een laatste poging aan dit lot te ontkomen, achtervolgd door een groot deel van de kerkenraad.

En de kip? Die smaakte heerlijk na zo’n lang feest…

Kerk waar de harambee gehouden werd.

Tijdens de harambee werd er een aantal kippen geveild.

Een collega gaat, nadat hij zijn bijdrage heeft gegeven, met ‘de pet rond’. Alle aanwezigen kunnen nog een bijdrage doen om hem te ondersteunen.

Boeken en kalenders verkopen tijdens de pauze van de harambee.

Vertaaltechnishe ‘benenbrekers’
Toen we vroeger wel eens fietsten in de Ardennen, waren er de onder ons beruchte ‘benenbrekers’. Heuvels die naar Nederlandse begrippen lang en steil waren. Er werd met ontzag over gesproken.

In vertaalland zijn er ook de zogenaamde benenbrekers. De extra lastige boeken om te vertalen. Een voorbeeld is 1 Korinte. Waarom is dit boek zo lastig? Enkele oorzaken.

Retorische vragen
Paulus houdt van retorische vragen, en in 1 Korinte heeft ‘ie het wat dat betreft helemaal te pakken. Neem bijvoorbeeld 6:2-9. Het zit vol met retorische vragen:

Weet u dan niet dat Gods heiligen over de wereld zullen oordelen? En als u over de wereld zult oordelen, zou u dan niet in staat zijn om te oordelen over de meest onbeduidende rechtsgeschillen? 3 Weet u niet dat wij over engelen zullen oordelen? Dan kunnen we dat toch zeker ook over alledaagse zaken? 4 Wilt u werkelijk uw alledaagse geschillen aanhangig maken bij mensen die bij de gemeente geen aanzien genieten? 5 U moest u schamen. Is er dan niet één wijs mens onder u die tussen broeders en zusters uitspraak kan doen? 6 Is het werkelijk nodig dat de een de ander voor het gerecht sleept, en nog wel voor dat van ongelovigen? 7 Het is al treurig genoeg dat er rechtsgeschillen bij u voorkomen. Waarom lijdt u niet liever onrecht? Waarom laat u zich niet liever benadelen? 8 In plaats daarvan begaat u zelf onrecht en benadeelt u anderen, en dan nog wel broeders en zusters. 9 Weet u niet dat wie onrecht doet geen deel zal hebben aan het koninkrijk van God?

Retorische vragen zijn lastig omdat het geen normale vragen zijn. Als een docent tegen een leerling zegt: ‘Ben je nou nog niet klaar?’, dan wil hij geen antwoord, maar hij wil de leerling laten merken dat ‘ie langzaam werkt en al klaar had kunnen zijn.

Als je een retorische vraag leest/gesteld krijgt moet je zelf aanvoelen wat de verborgen boodschap is. Elke keer als je een retorische vraag tegenkomt die je moet vertalen, stel je jezelf dus de vraag: wat is de impliciete boodschap die in deze vraag besloten ligt? En gaan de lezers die boodschap begrijpen? Zo niet, hoe kunnen we ze helpen die wel te begrijpen?

Afgelopen zaterdag bezochten we een collega en zijn familie. Tijdens een wandeling in de buurt van zijn huis kwamen we struiken tegen met heel lekkere vruchten eraan (de naam van de vruchten moeten we jullie schuldig blijven). We konden natuurlijk niet naar huis zonder een zakje vol met deze vruchten.

Tijdens datzelfde bezoek werd ons een heerlijke maaltijd voorgezet. Vier soorten vlees en nog allerlei andere dingen. Een maaltijd die je alleen bij heel bijzondere gelegenheden eet. Dit liet de enorme gastvrijheid van het gezin zien. En smullen maar!

Bloemen uit eigen tuin op tafel.

Vorige week ging Hanneke met haar collega’s naar het Zanaki-gebied. Daar hielden ze een workshop voor de leesgroep.

Sarcasme
In zijn retorische vragen, maar soms ook op andere plaatsen in 1 Korinte, is Paulus sarcastisch. Een voorbeeld is 4:7-8. De Korintiërs waren nogal onder de indruk van zichzelf, terwijl ze op Paulus juist wat leken neer te kijken. Paulus gaat hier op in als hij zegt:

7 Wie denkt u dat u bent? Bezit u ook maar iets dat u niet geschonken is? Alles is u geschonken, dus waarom schept u dan op alsof u het zelf verworven hebt? 8 Maar natuurlijk – u bent al helemaal verzadigd, u bent al rijk, u bent al koningen geworden zonder ons. Was u maar koningen geworden, dan zouden wij het ook zijn. (NBV)

In het Nederlands heeft de NBV geprobeerd duidelijk te maken dat Paulus hier sarcastisch is door te zeggen: ‘Maar natuurlijk…’ Bovendien vervolgt Paulus: ‘Was u maar koningen geworden…’, wat ook helpt het sarcasme op te pikken.
Zoals bij retorische vragen, is ook bij sarcasme de moeilijkheid dat er een verborgen boodschap is. Vaak zeg je met sarcasme het tegengestelde van wat je bedoelt. De vraag voor vertalers is dus weer: als we hier letterlijk vertalen, gaan de lezers de verborgen boodschap dan begrijpen? Snappen ze dat Paulus het tegendeel bedoelt van wat hij zegt?

Spelen met woorden
Naast retorische vragen en sarcasme, laat Paulus in 1 Korinte (weer) zien dat hij houdt van het spelen met woorden en hun verschillende betekenissen. Hij heeft het over ‘kennis’, en de ene keer heeft dit een positieve betekenis, de andere keer een negatieve. Hetzelfde geldt voor het woord ‘dwaasheid’ (zie bijvoorbeeld hoofdstuk 2). Zo kan ook ‘je beroemen op iets’ een positieve en een negatieve klank hebben (1:29-31).

De ouders van Michiel zijn op bezoek geweest. Ze kwamen aan op het vliegveld van Musoma.

Na een lange tijd weer samen op de bank.

Taart op de verjaardag van Hanneke.

Sinds een paar weken hebben we apen in de tuin. Leuk, maar ook ondeugend. Op een dag zaten er opeens drie in de woonkamer!

We delen graag weer enkele dank- en bidpunten:

• In de afgelopen weken hebben we de kans gehad om verschillende Tanzaniaanse collega’s te bezoeken. Dank voor de goede contacten.
• Het Kabwa-team heeft de zogenaamde ‘consultant-check’ (een van de laatste stappen in het vertaalproces) kunnen afronden van 2 Petrus. Prijs de Heer!
•  Dank voor het mooie bezoek dat we kregen van Michiels ouders.
  Dank voor het feit dat het Kabwa-team, waarvan Michiel een deel is, een nieuwe vertaler heeft. Bid dat hij een goede proefperiode heeft.
• Volgende week zullen we naar Dar es Salaam reizen voor de jaarlijkse SIL conferentie voor alle zendelingen in Oeganda en Tanzania. Dank voor deze kans, en bid voor een veilige reis.

Difficult Bible books and running chickens
The title of this blog in Dutch is: ‘De ouderling en het wegrennende hoofdgerecht’. In English this means something like: ‘The elder and the main course that tries to get away’. It could have been a book title, but for us it was very real a few weeks ago.

We were visiting the church of one of our colleagues to participate in a harambee. A harambee is a celebration which is organised to collect money for a certain purpose, in this case for the purchase of a music installation and a keyboard for the church. During the celebration, which took around 3,5 hours, some of the women were busy cooking the food. At some point we heard some loud noises and screaming coming from the field next to the church. Our main course for that day, a chicken, was being chased by a group of people, including some elders.

What makes a book difficult to translate?
These weeks (and frankly, months) we as the Kabwa team have been working on 1 Corinthians. This book is a particularly challenging one to translate. Why would that be? Some reasons:

Maybe even more than elsewhere, Paul makes use of rhetorical questions. The problem with these questions is, that they don’t expect an answer, they rather carry a hidden, implicit message. So the question when you are translating rhetorical questions is: what is the hidden message in this question, and can this message be understood easily by our readers? If not, how can we help them, so that they do get to understand the message behind this question? A good example of how heavy 1 Corinthians is on rhetorical questions is 6:2-9a:

1 If any of you has a dispute with another, dare he take it before the ungodly for judgment instead of before the saints? 2 Do you not know that the saints will judge the world? And if you are to judge the world, are you not competent to judge trivial cases? 3 Do you not know that we will judge angels? How much more the things of this life! 4 Therefore, if you have disputes about such matters, appoint as judges even men of little account in the church! 5 I say this to shame you. Is it possible that there is nobody among you wise enough to judge a dispute between believers? 6 But instead, one brother goes to law against another–and this in front of unbelievers! 7 The very fact that you have lawsuits among you means you have been completely defeated already. Why not rather be wronged? Why not rather be cheated? 8 Instead, you yourselves cheat and do wrong, and you do this to your brothers. 9 Do you not know that the wicked will not inherit the kingdom of God? (NIV)

Paul uses sarcasm a lot in 1 Corinthians. An example is 4:7-8:

7 For who makes you different from anyone else? What do you have that you did not receive? And if you did receive it, why do you boast as though you did not? 8 Already you have all you want! Already you have become rich! You have become kings–and that without us! How I wish that you really had become kings so that we might be kings with you! (NIV)

Verse 8 is sarcastic. The Corinthians seemed to think rather highly of themselves, while at the same time not being very impressed by Paul. Paul clearly rebukes them because of this attitude.

The difficult thing for translators is – just as in rhetorical questions – that the real message is somewhat implicit. Very often using sarcasm means saying the opposite of what you mean. And this immediately makes clear that sarcasm is a dangerous tool. If readers don’t understand the sarcasm, they will take the words at face value, arriving at the opposite meaning of what the writer intended.

So in translation we try very hard to make sure that readers will understand the sarcastic passages as actually being sarcastic. Sometimes this means giving up the sarcasm itself and translating the intended message. This is how the NLT has done it in chapter 4:8. Compare how it has translated verse 8 with how the NIV (see above) has done:

7 For what gives you the right to make such a judgment? What do you have that God hasn’t given you? And if everything you have is from God, why boast as though it were not a gift? 8 You think you already have everything you need. You think you are already rich. You have begun to reign in God’s kingdom without us! I wish you really were reigning already, for then we would be reigning with you.

By translating ‘You think…’, the translation makes clear that it is not Paul who really thinks they have everything they need. Rather, it’s how they see themselves.

Prayers and praise:

• In the last couple of weeks we have had a chance to visited several colleagues. Thank God for good relationships.
• The Kabwa-team finished the so called ‘consultant-check’ (one of the last steps in the translation process) for 2 Peter. Praise the Lord!
• Thank God for the lovely visit of Michiel’s parents in May.
• The Kabwa-team welcomed a new translator. Pray they he would settle well into his new work.
• Next week we will travel to Dar es Salaam for the yearly SIL conference for Uganda and Tanzania. Pray for safe travels.

Eén van de lessen die we in Engeland geleerd hebben, voordat we naar Tanzania kwamen, is deze: ‘Zoek dingen die je mooi vindt, en focus daarop.’ De docent die dit zei – vanuit haar enorme bulk ervaring – bedoelde ermee: terechtkomen in een nieuwe cultuur en daar je draai vinden is niet altijd eenvoudig en leuk. Er zijn allerlei dingen die je niet snapt, die lastig zijn, waaraan je niet kunt wennen. Er zullen (veel) momenten komen dat je je niet thuis voelt en alleen maar de lastige dingen ziet.

In dit verband gaf ze ons dit advies mee, waaraan we nog heel vaak denken: ‘Zoek dingen in je nieuwe thuisland die je mooi vindt, en focus daarop.’ Dat kan van alles zijn. In de natuur, de cultuur, de mensen, het eten. Het hoeven geen grote dingen te zijn. Het kunnen ook eenvoudige, kleine dingen zijn die je blij of aan het lachen maken, en die zorgen dat je positief en nuchter blijft.

Er is hier in Tanzania gelukkig heel veel dat in die categorie valt. Lees en (glim)lach…

Een paar weken geleden kwam ik met iemand terecht in een winkel voor visserij-benodigdheden (voor de enthousiastelingen: ‘vifaa vya uvuvi’ in het Swahili). Terwijl ik daar stond en me heel Nieuw-Testamentisch begon te voelen tussen alles rollen touw, netten en roeispanen, viel mijn oog op het t-shirt van één van de mensen in het winkeltje:

I am nobody. And nobody is perfect.

Half lachend vertelde ik de drager ervan hoe vermakelijk ik zijn t-shirt vond, en breed grijnzend keek hij me aan. Ons gesprek kreeg geen kans tot verdieping, want de persoon met wie ik bij deze winkel terecht was gekomen had gevraagd naar iets wat in deze winkel niet meer te krijgen was. En dus ging ‘Nobody’ het wel even halen bij een andere winkel, even verderop.

Terwijl hij op deze missie was, stonden mijn vriend en ik in het winkeltje te wachten tot het laatste item van ons boodschappenlijstje zou komen. De winkel was dusdanig klein dat er geen rondkijken bij was. Staande waar we stonden, konden we het geheel van touwen van 1 mm, 2 mm, 4 mm, 6 mm, van gele touwen, blauwe touwen, groene touwen, van kleine roeispanen, middelgrote roeispanen en grote roeispanen voldoende overzien.
Maar nu ‘Nobody’ weg was, was daar nog altijd een vrouw met een babytje. Dat babytje was duidelijk aan een nieuwe luier toe. En een bad. Gelukkig is er geen winkel zonder een weegschaal. En die kon dus mooi dienen als bad voor de baby. ‘Nobody’ kwam terug, we rekenden af, en met veel binnenpret liepen we bij het winkeltje weg.

Als je je ogen open houdt, is het hier nooit saai! Hier een paar foto’s van mooie dingen om ons heen:

Mooie wolkenluchten in de regentijd.

We hebben sinds kort uitzicht op het Victoriameer omdat Michiel de heg geknipt heeft.

Speculaas van Hellema! Vanaf heden in de winkel in Musoma!

Deze mooie mot zat in het kantoor van Hanneke vorige week.

Dit is de oogst van een ronde guaves plukken.

Ook hebben we weer een paar mooie dingen meegemaakt op het kantoor:

Een hoogtepunt: Onze collega is vorige maand officieel begonnen met zijn nieuwe taak als vertaaladviseur. Voorafgaand hieraan heeft hij een aantal jaren training gevolgd en ervaring opgedaan. Op de dag dat deze foto genomen is vierden we dat met cake op het kantoor. Ook hebben we gebeden voor hem en zijn werk.

Het Kabwa-team heeft hard gewerkt om een boekje uit te kunnen geven met daarin 5 brieven van Paulus (1&2 Tessalonisenzen, 1&2 Timoteus en Titus) in het Kabwa. De vertalers hebben vertaald en Michiel heeft gewerkt aan het uitgeven van het boekje. Op de foto zie je dat Hanneke en haar collega druk zijn met het drukken van 250 exemplaren.

Het resultaat…

We hebben weer een aantal bid- en dankpunten. Bidt je met ons mee?

Dankpunten

• Vorige week vrijdag was het feest in een dorp in het Ikoma-gebied. Genesis is helemaal vertaald en geprint in de Ikoma-taal. Vrijdag werden de eerste exemplaren aan de taalcommissie en een aantal kerkleiders overhandigd. Dank dat dat er ook veel exemplaren werden verkocht. Bid dat de Heilige Geest werkt wanneer mensen lezen in dit boek.
• De ouders van Michiel hopen de komende twee weken op bezoek te zijn. We kijken er erg naar uit om hen weer te zien en hen meer van ons leven en werk in Musoma te laten zien.
• We zijn erg gezond en hebben energie voor ons werk en dingen naast ons werk. Dat spreekt helemaal niet vanzelf dus daar zijn we erg dankbaar voor.

Bidpunten

• Bidt voor eenheid in het team hier in Musoma. En ook voor onderlinge liefde als we met elkaar samenwerken.
• Er zijn veel zieken onder (familieleden van) onze collega’s en vrienden. Bidt dat zij mogen genezen en dat hun leefomstandigheden kunnen verbeteren. Veel huizen hebben bijvoorbeeld geen goed dak waardoor het veel inregent tijdens het regenseizoen.
  

  Dorp in het Ikoma-gebied waar het feest plaatsvond.

  

  De doos vol met exemplaren van Genesis in Ikoma wordt binnengedanst.

  

  En daarna: verkopen!

  

  De gasten krijgen natuurlijk een lekkere maaltijd voorgeschoteld. Niemand gaat met een lege maag naar huis!

  

  Op de terugweg moesten we af en toe wel door heel diep water. Door het regenseizoen staat het water hoog en zijn de wegen slecht.

I am nobody. And nobody is perfect. 

One of the lessons we have learned in England, during our training there, is this one: ‘Look for beauty around you and focus on that.’ Our teacher – who spoke out of a lot of experience – meant this: to be transitioning into a new culture will not always be fun and easy. There will be times that you mostly see the harder things and will not understand much of the new culture. During those times it will be hard to feel at home in your new country.

So, she gave us the following advice: ‘Look for beauty around you and focus on that.’ This could be anything; nature, people, food, funny situations. It does not have to be big things. The little things that will make you smile or laugh will help you to feel more at home in your new country.

We are very happy that we live in a country where we can find much beauty and funny things. Let us share some with you!

A few weeks ago I was with a friend in a fishing supply shop. While I was standing there I felt very New Testamentic in between all the ropes, nets and rowing equipment. After a while I read the text on the T-shirt of one of the sellers:

I am nobody. And nobody is perfect.

Still laughing I told the owner how much I loved his shirt and he started laughing as well. I would have liked to talk a bit more about his shirt but my friend ordered something that was not available in the shop. So ‘Nobody’ left the shop to get it in another shop, just down the road.
While he was on his mission, my friend and I were waiting in the shop. The shop was so small that we could easily see all the supplies that the shop had to offer.
The wife of ‘Nobody’ had other things on her mind than to talk to us. Her baby needed a clean diaper and a bath. So she used the weighing scale as a bath.
‘Nobody’ came back, we paid for all our supplies and we left the shop, still smiling.

If you keep your eyes open here, you will never get bored!

Praise

• Last week we celebrated the dedication of Genesis in Ikoma in one of the villages in the Ikoma-area. The first copies were handed out to members of the language committee and some church leaders. Praise God that we also sold a lot of copies.
• Pray that the Holy Spirit will work in the hearts of the people who will read this book.
  The parents of Michiel are visiting us in de coming two weeks. We are looking forward seeing them again and to show them some of our life and work here in Musoma.
• We are healthy and have a lot of energy to do our work and things outside of work. This is a real blessing from God.

Pray

•  Pray for unity within the team in Musoma. Pray also that we love each other when we work together.
•  There are many sick people amongst (family members of) our colleagues and friends. Pray for healing and also for better living conditions. A lot of houses do not have proper roofs which allows rain to come into the houses during the rainy season.

Zo klinkt een deel van Openbaring 1:4 in de Jita-taal, een van de talen hier. Dat klinkt nogal anders dan wij dat gewend zijn. Vandaag iets over hoe in Bijbelvertalen cultuur een hele grote rol speelt.

Onbekende woorden, dingen, plaatsen
Een grote uitdaging op het gebied van cultuur zijn woorden, ideeën en plaatsen, die in de Bijbel genoemd worden, maar die onbekend zijn in de ontvangende cultuur. In het geval van de Mara-regio in Tanzania is dat bijvoorbeeld sneeuw. In de Bijbel wordt sneeuw vaak gebruikt als een beeld van witheid en/of van iets wat schoon, puur is. In Openbaring 1:14 staat:

Zijn hoofd en zijn haren waren wit als witte wol of als sneeuw… (NBV)

De talen hier in de Mara-regio kunnen niet veel met dat beeld van sneeuw. Zou er letterlijk vertaald worden, dan dit beeld weinig tot niets communiceren aan de lezers.
Maar wat wel bekend is, is hagel. In het regenseizoen kan hier hagel vallen, en goed ook (we hebben het zelf nog niet meegemaakt, maar de verhalen doen de ronde).
Deze hagelstenen zijn hier spreekwoordelijk voor hun witheid, en dus klinkt Openbarinng 1:14 ongeveer zo:

Zijn haren waren wit als witte wol. Ze waren wit als hagelstenen…

Palmzondag is in onze kerk uitbundig gevierd. We begonnen de dienst met een optocht rond de kerk. Iedereen zwaaide met een palmtak en we zongen ‘Hosanna!’.

Kinderen met palmtakken in de optocht.

Bekende woorden, maar andere betekenis
Onbekende woorden, dingen en plaatsen mogen dan een grote uitdaging zijn, die uitdaging is in ieder geval duidelijk zichtaar. Je loopt er als het ware vanzelf tegenaan. Als een bepaald woord niet bestaat in de ontvangende cultuur, dan moet je hier iets mee.

Maar geniepiger wordt het als een woord of begrip wel bekend is in de ontvangende cultuur, maar de betekenis, functie of associaties die opkomen toch heel anders zijn. Al vertalende denk je dat je begrepen hebt wat er in de Bijbel wordt bedoeld, en je gebruikt er het woord voor dat er in jouw taal voor wordt gebruikt.

Een goed voorbeeld is het woord ‘altaar’ in de Bijbel. In de Kabwa-gemeenschap is het begrip ‘altaar’ als een plaats om offers te brengen bekend. Maar zo’n plaats ziet er heel anders uit dan in de Bijbel. Vaak is het een plaats bij of op een berg, die helemaal opgeruimd wordt, zodat er een open ruimte ontstaat. Op die plaats wordt geofferd. Het woord ‘bouwen’ is hier dus niet echt van toepassing, terwijl je in de Bijbel regelmatig leest dat er een altaar gebouwd wordt of dat een altaar een constructie is, gemaakt van bepaalde materialen:

Toen kwam er een andere engel, die met een gouden wierookschaal bij het altaar ging staan. Hij kreeg een grote hoeveelheid wierook om die op het gouden altaar voor de troon te offeren, samen met de gebeden van alle heiligen. (Openbaring 8:3, NBV)

In dit geval kan een tekening van hoe een altaar er in Bijbelse tijden uitzag helpen.

Op Paasmorgen vierden we op het strand de opstanding van onze Heer Jezus.

In de kerk hadden we een paar weken geleden een bijzondere dienst: een dienst die aansloot bij de Vrouwengebedsdag. De dienst was helemaal voorbereid door de vrouwen van de gemeente en iedere vrouw (inclusief Hanneke) had een eigen rol in de dienst.

Vijf en twee harten
Maar getallen, die zullen vast toch wel universeel zijn? Je kunt toch moeilijk anders tellen dan dat wij doen? 1 is toch gewoon 1, 2 is 2, enzovoorts?!

Nee dus. Een van de talen hier, Jita, heeft een telsysteem met vijftallen. Dat betekent concreet dat 6 gelijkstaat aan 5 + 1. En zo kom je dus uit bij de ‘vijf en twee geesten’ van Openbaring 1:4. En het getal van het beest in Openabring 13:18 klinkt zo:

[Het] getal [van het beest] is vijf en één honderdtallen, vijf en één tientallen en vijf en één.

We delen weer enkele dank- en bidpunten:

• In april reizen we naar Nairobi voor een cursusweek over lesgeven aan volwassenen in de context van Oost-Afrika. Dank voor deze kans en bid voor een veilige reis en een goede cursus.
• In de kerk is inmiddels een kinderclub/Bijbelklas gestart tijdens de diensten. Hanneke is hierbij betrokken. Dank voor dat dit gestart is, bid voor voorzieningen (er is nog geen afdakje, plek in de schaduw) en materialen, zodat de Bijbelklas door kan blijven gaan.
• In april geeft het alfabetiseringsteam een workshop voor ongeveer 15 Jita-sprekers. Tijdens deze workshop zullen zij leren andere mensen te leren lezen en schrijven in Jita. Bid dat er gemotiveerde mensen naar de workshop komen die een hart hebben voor hun taal en voor hun toekomstige studenten.

In februari zijn de ouders van Hanneke op bezoek geweest. Het was een feest om ze op te halen op de luchthaven van Nairobi en hen na ruim 1,5 jaar weer in levende lijve te zien.

Of je nu in Tanzania woont of niet: een Nederlander blijft een Nederlander. We hebben pas ontdekt dat we bloem ook in grootverpakking (25 kg!) kunnen kopen en dan goedkoper uit zijn. We gebruiken per week aardig wat bloem omdat al ons brood en andere dingen thuis worden gebakken. Zo’n grote zak is dus weer mooi meegenomen!

En je kunt natuurlijk ook speculaas maken van die bloem!

Grace and peace from the five and two spirits before his throne
This is how Revelation 1:4 sounds in the Jita language, one of the languages that the New Testament is being translated in here in the Mara region. It shows how culture influences a translation.

In the Jita language counting goes up to five. That means that the numbers 6-9 are absent. They are made by saying 5+1, 5+2, 5+3 and 5+4. That makes the number of the beast in Revelation 13:18 sound a little bit different:

[The] number [of the beast] is five and one times hundred, five and one times ten, five and one.

Unknown ideas, words, places
But it is not only in counting that cultural peculiarities show up in translation. The cultures of the Bible have so many ideas, words, concepts that are unknown to us. This holds for the languages in the Mara region just as much as for our own language.

One concept that is not known here in the Mara region in Tanzania is snow. Snow is referred to and talked about several times in the Bible as a symbol of whiteness, purity, etc. Revelation 1:14 says:

His head and hair were white like wool, as white as snow, and his eyes were like blazing fire. (NIV)

Most of the people here don’t have any experience with snow, so this comparison of his hair being white like snow, doesn’t communicate much, if anything. Rather than snow, hail is what people have experience with here. During the rainy season, a hail storm might happen.

The hailstones that fall, are proverbial for their whiteness. That makes Revelation 1:14 sound like this:

His hair was white like wool. It was as white as hailstones.           

Familiar words, but different meaning
It sometimes gets even trickier when words or concepts from the Bible seem to be known, and when a corresponding word is available in the ‘host’ language. It gets tricky when there seems to be a 100% match between the word/idea from the Bible and the word/idea from, say, the Kabwa language, while there actually isn’t.

A good example is the word ‘altar’ in the Bible. In the Kabwa community the idea of a place where you sacrifice is known. It is called an ‘ahasi ha okumwensera’, ‘a place to sacrifice’. But this place looks different from an altar. It is not so much a construction that has been built. It is more a place, a piece of flat ground on a mountain that has been cleaned, and is being reserved for the purpose of bringing sacrifices.

In instances like this it might be helpful to add a picture to the translation, so that readers get an idea of what an altar in Biblical times looked like. Only using the well-known phrase ‘a place to sacrifice’ might give people a different idea of what an altar looked like ini the Bible than what it actually was.

We would like to share some points of prayer and praise again:

• In April we will travel to Nairobi to take part in a course about teaching to adults in the context of East Africa. Praise God for this chance to learn more, and pray for safe travels.
• A Bible class for children has been started in our church. Hanneke is involved in this. Praise God that it has been started, and pray for materials to use during these sessions.
• The literacy team is planning to do a teacher training in April for 15 Jita speakers. Pray that motivated people will come to the workshop who have a heart for their language and for their future students.