Zoals we eerder schreven, komen we in januari op verlof in Nederland. Zo langzamerhand komt dat dichterbij en beginnen we ernaar uit te kijken. In dit bericht geven we iets meer uitleg over wat verlof is, hoe lang we in Nederland zijn, wat er allemaal op het programma staat en wat onze verdere plannen zijn, na het verlof.

Waarom verlof
Misschien spreekt het voor sommigen voor zich, maar verlof is belangrijk om verschillende redenen:

• Allereerst is er natuurlijk de kans om eindelijk weer eens iedereen te zien: familie, vrienden, gemeenteleden!
• Daarbij is het goed om de mensen die ons ondersteunen in gebed, meeleven en financien, (jullie dus!) weer te zien en op de hoogte te brengen van hoe het met ons en het werk gaat, om bij te praten en om door elkaar bemoedigd te worden.
• Het is belangrijk om een pauze te nemen van het leven en werk in ons gastland en even op adem te komen. Veel dingen in Tanzania zijn totaal anders dan in Nederland (taal, cultuur, weer, etc.), en dat maakt de periode ‘op het veld’ intensief. Even afstand nemen geeft ons hopelijk weer nieuwe energie, visie en motivatie voor de volgende periode in Tanzania.
• Daaraan verbonden is het ‘geestelijk bijtanken’. We zijn naar Tanzania gegaan met de wens dat veel meer mensen hier de Bijbel in de taal van hun hart kunnen horen en lezen. De paradox is dat we voor dat doel zelf juist onze gemeente in Nederland moesten achterlaten, en de omgeving waarin we zelf over God horen in de taal van ons hart. We kijken ernaar uit om weer in Nederland terug te zijn en God te kunnen prijzen, danken, bidden, zingen en over Hem te horen en leren in onze eigen taal en onze eigen cultuur, om er daarna weer fris in Tanzania tegenaan te kunnen gaan.
• Last, en zeker wel least: het verlof is nodig om allerlei administratieve dingen te regelen (nieuwe paspoorten, rijbewijzen, verzekering, etc.) en om medisch onder handen genomen en opgelapt te worden (tandarts, huisarts, medicijnen en vaccinaties).

Een ongewenste gast bij de deur.

Gebeden verhoord. De regen komt dichterbij (18.07u)!

18.22u

Wat gaan we doen in het verlof
Ons verlof zal globaal bestaan uit vier onderdelen (genoemd in willekeurige volgorde):

1. Ontmoeting en communicatie met achterban: presentaties en bezoeken (2-3 maanden)
2. Activiteiten voor Wycliffe Nederland (1 maand)
3. Vakantie (1 maand)
4. Studieverlof Engeland (3 maanden)

1. Ontmoeting en communicatie met achterban
Als we terugkijken op de afgelopen 2,5 jaar, zien we veel zegeningen. Vooral als we kijken naar de steun die we in zoveel vormen hebben gekregen vanuit onze achterban. Daarom kijken we ernaar uit om meer met jullie te delen over hoe het met ons en het werk gaat, om bij te praten en om door elkaar bemoedigd te worden. We willen graag meer delen over het werk dat God doet in de Mara-regio. Dit doen we door presentaties te geven, bijbelstudiegroepen te bezoeken en door ontmoetingen met mensen.

We nodigen u/jou hier alvast uit voor de eerste achterbanavond op donderdag 19 januari in de Kandelaarkerk in Dordrecht. Save the date!

2. Activiteiten voor Wycliffe Nederland
Tijdens ons verlof vraagt Wycliffe Nederland ons om beschikbaar te zijn voor promotiewerk voor de organisatie. Ze kunnen ons vragen om presentaties over Wycliffe te geven in scholen of kerken in het land. Of we staan een dagje in de informatiestand van Wycliffe op een conferentie. Of er is werk dat kan worden gedaan op het kantoor in Driebergen. Op deze manier kunnen we een steentje bijdragen aan het bekendmaken van het werk van Wycliffe Bijbelvertalers.

3. Vakantie
Ook zijn we er aan toe om lekker op vakantie te gaan. In Tanzania zijn daar niet veel betaalbare mogelijkheden voor dus we kijken ernaar uit om er met onze tent op uit te trekken voor een paar weken!

Een dagje ‘vogelen’ in de buurt.

Fanatici (net als ik…)

4. Studieverlof Engeland
Van maart tot en met mei hopen we in Gloucester, Engeland te verblijven. Ik, Michiel, zal daar enkele cursussen doen die een vervolg zijn op de cursussen die ik heb gedaan voordat we naar Tanzania gingen (augustus 2013 – april 2014). Enkele onderwerpen zijn antropologie, discourse en fonologie.

Om een voorbeeld te geven: discourse is een cursus waarin we gaan kijken hoe een willekeurige taal een tekst opbouwt. Waarom gebruikt een auteur soms ‘daarom’, een andere keer ‘om die reden’, en weer later ‘dus’? En als je een verhaal in bijvoorbeeld Matteüs leest, hoe kun je begrijpen wat in een bepaalde zin de meest belangrijke informatie is?
Ik zal enkele verhalen meenemen naar Engeland die geschreven zijn in de Kabwa-taal. Die zal ik tijdens de cursus (moeten) analyseren. De dingen die ik leer over hoe deze teksten opgebouwd zijn, zal me helpen in mijn werk als vertaaladviseur.

In deze maanden zal Hanneke haar hr-werk op afstand blijven waarnemen. Veel van het werk dat Hanneke doet, doet ze in Tanzania ook al op afstand. Ze werkt namelijk samen met mensen uit verschillende gebieden in Tanzania en Oeganda. Skype en Google Drive zijn daarvoor heel handige middelen. Daarom is het dus ook mogelijk om tijdens de maanden in Engeland haar werk voort te zetten. In de maanden dat we in Nederland zijn neemt een collega haar taken waar.

Plaats langs de rivier de Mara. Dat betekent: veel riet, water, modder, en… vogels!

….en mieren!

In het Engels heet deze de grey-headed kingfisher, in het Nederlands dus waarschijnlijk: grijshoofdige ijsvogel.

Verdere plannen
Half augustus zal ons verlof in Nederland eindigen. Dan is het weer tijd om terug te gaan naar Tanzania, waar we hopen onze tweede periode van ongeveer 2,5 jaar in te gaan.

Punten van dank en gebed

• Dank voor de regen die regelmatig valt sinds enkele weken!
• Dank voor alle zegeneningen die we zo duidelijk zien als we terugkijken op onze eerste veldperiode. Dank voor de steun die we krijgen vanuit onze achterban.
• Dank voor alle mooie contacten die we hier in Musoma hebben opgebouwd tot nu toe. Bid voor onze collega’s en vrienden met hun gezinnen die veel moeiten in hun leven hebben zoals ziekte, armoede en werkloosheid. Bid dat ze onze Heer Jezus kennen als hun Redder en bid dat God om hen heen is met zijn beschermende handen.
• Bid dat we ons werk hier in Musoma goed kunnen afronden in de komende weken. Het is lastig om dit tijdelijk uit handen te geven. Gelukkig zijn wij het niet die het werk doen, maar God. Bid dat Hij doorgaat met zijn reddingswerk in de Mara-regio.
• Bid voor een goede verlofperiode en een goede verdeling van onze tijd en aandacht.

Vorige week was de wereldwijde Wycliffe gebedsdag. Ook op ons kantoor werd gebeden (en gezongen, gedanst, gelezen en gegeten) (foto: MN).

Een van de gebesgroepjes (foto: MN).

[Scroll down for English]

Door te luisteren komt men tot geloof (Romeinen 10:17). Soms letterlijk!

Vorige week was er in het Kabwa-gebied een workshop die voor ons project uniek was. Een luisterworkshop. De eerste in zijn soort.
In de Kabwa-taal zijn er in de afgelopen jaren heel veel opnames gemaakt van Bijbelboeken. Genesis, Handelingen, Efezen, 1 en 2 Thessalonicenzen, 1 en 2 Timoteüs, Titus en nog meer.

Tijdens de workshop kregen de deelnemers tijd om 1 en 2 Thesalonicenzen te horen in de Kabwa-taal en er met elkaar in groepjes van ongeveer zes personen over te praten, aan de hand van vragen:

• Wat sprak je aan in dit gedeelte?
• Wat was er moeilijk om te begrijpen?
• Wat leert dit hoofdstuk ons over God?
• Over ons, mensen? Over verlossing?
• Is er iets uit dit gedeelte waarin je persoonlijk aangesproken bent?

Een deelnemer vertelde over zijn groep:

Wij hebben alles in Kabwa gedaan. Luisteren naar de Bijbel, de vragen bespreken, en zelfs het bidden. Het kan! Je hebt Swahili [de nationale taal] helemaal niet nodig!

Niet alleen uit deze woorden, maar ook uit wat andere mensen zeiden en deden bleek wel dat de Bijbel horen/lezen in je moedertaal en er vervolgens over praten en bidden in je moedertaal iets nieuws was. Maar het enthousiasme om dit nieuwe verder uit te proberen en meer mensen met deze opnames te bereiken was groot.

Groepsbespreking.

Een van de groepen luistert naar de Bijbel in Kabwa.

Verkrijgbaar: boeken, kalenders, Jezus-film, opnames van Bijbelboeken.

De kerk was niet groot genoeg om zes verschillende groepen te ‘huisvesten’ wanneer ze aan het luisteren waren. De meeste groepen zochten hun heil in de schaduw van een boom.

Slapen in Nineve
Zoals we in de gebedspunten van ons vorige verhaal schreven, was er vorige maand een forum in Dodoma voor alle vertalers in Tanzania. Inhoudelijk zou hier heel veel over te vertellen zijn, maar laat ik dat deze keer niet doen. In plaats daarvan wat anekdotische punten.

• Met een deel van de mensen uit Musoma verbleven we in het zogenaamde Holiness Guesthouse (of Holyness Guesthouse, over de spelling was men nog niet helemaal uit). De naam boezemde al vertrouwen in, en toen hadden we nog niet eens de namen van de slaapkamers gezien: Betlehem, Kana, Nazaret, Galilea… Ikzelf had het (bedenkelijke) voorrecht om in Nineve te slapen!
• Er waren twee nostalgische geluiden die ik na twee jaar weer voor het eerste hoorde: rijdende treinen en slaande kerkklokken.
• De regio rond Dodoma staat bekend om zijn goede honing (en ook nog eens veel goedkoper dan in Musoma), dus langs de weg, bij een van de stops, heb ik een fles op de kop getikt.

Op weg naar Dodoma, een angstig moment: de motor oververhit… (Foto: BG)

Er is altijd eten genoeg onderweg. De enige uitdaging is: kiezen wat je wilt, onderhandelen over de prijs, het geld geven, krijgen wat je koopt en het wisselgeld terugkrijgen, en dat alles in de spaarzame tijd die de chauffeur je gunt. (Foto: BG)

De zaal waar een groot deel van het forum plaatsvond. (Foto: BG)

Tijdens het forum kregen we ook de kans om een bezoek te brengen aan de ‘bunge’, het Tanzaniaanse parlement. (Foto: BG)

Nog een foto van de zaal waar het forum plaatsvond, nu een zijaanzicht, noordoosthoek, 12.46 uur. (Foto: BG)

We delen weer enkele dank- en bidpunten:

• Dank voor de mooie luisterworkshop in het Kabwa-gebied. Bid voor de mensen die deelnamen: dat ze de opnames van de Bijbelboeken gaan gebruiken in hun omgeving en dat veel mensen zo in aanraking komen met de Bijbel (in hun eigen taal).
• Dank voor verschillende gasten die we in ons huis konden ontvangen en die een tijdje bij ons logeerden.
• Dank voor gezondheid! Bid voor energie en gezondheid in de laatste maanden hier.
• Bid voor regen. Er is nog niet veel gevallen, maar veel mensen hebben al wel gezaaid.

De kalenders voor 2017 zijn er weer in de acht verschillende talen. Op = op.

Een nieuwe vertaler (links) voor een van de talen hier! Langzaam maar zeker leert hij de kneepjes van het vak. (Foto: MW)

Op bezoek bij een bekende. Na de maaltijd was er een eend minder.

In september deden wij (het Kabwa-team) en het Jita-team, tegelijk, een consulent-check voor Openbaring 1-11. (Foto: AK)

Faith comes by hearing… Literally!

Last week a unique workshop was run in the Kabwa-area. Unique, because it was the first of its kind. A Scripture listening workshop.
Over the last years, a considerable number of Bible-books, after having been translated in the Kabwa language, have been recorded. Genesis, Acts, Ephesians, 1 and 2 Thessalonians, 1 and 2 Timothy, Titus, and even more.

During the workshop the participants would go out into smaller groups of around six people. They listened together to the books of 1 and 2 Thessalonians in the Kabwa-language. After listening there was time for questions and discussion:

• Was there something in this passage that stood out to you?
• Was there something that was difficult to understand in this passage?
• What does this chapter teach us about God?
• About us, human beings? About salvation?
• Was there something in this passage that challenges you personally?

One participant shared about his group:

We did everything in Kabwa. Listening to the Bible, discussing the questions, and even praying together. It is possible! You don’t need Swahili [the national language] at all!

Not only these words, but also what other people said and did, showed that listening to or reading the Bible in your mother tongue, having a discussion and praying about it in your mother tongue, was all new. But the enthusiasm to try out this new thing more and to reach more people with these recordings was obvious!

Praying and waiting for the rain to come.

Avocado peelings are their favorite.

Some praises and prayers:

• Praise God for the Scripture listening workshop in the Kabwa area. Pray for the people that were involved in the workshop: that they would use the Scripture recordings with people around them, and that, in that way, many people would get to hear the Bible in their mother tongue
• Praise God for the different guests that got to stay with us, at home.
• Praise God that we are and have been healthy. Pray for energy and health in the last couple of moths here.
• Pray that God would give (more) rain. We have had some rain, but it isn’t enough for people to get a good harvest.

[Scroll down for English]

Soms gebeuren er dingen die je laten zien: dit Bijbelvertaalwerk is nodig! Motivatie-boosts, in mooi Nederlands. Twee stuks hieronder.

Zoals die jongens die hun geld verdienen bij de Musoma-vestiging van Gamma. Oftewel: die werken bij een winkeltje waar je spijkers, metalen golfplaten, cement, kippengaas en andere handigheidjes kunt krijgen. Als er iemand iets groots komt kopen, dan tillen zij het voor de klant naar zijn/haar auto, naar de bus, of naar de fiets. Als je iets op maat geknipt of gezaagd wilt hebben, dan zijn zij er voor je. (Wel even onderhandelen over de prijs.)

Het is meestal zwaar werk, en de bedragen die ze verdienen zullen niet indrukwekkend zijn.

De een spreekt Kabwa, de ander Jita, en beiden willen ze graag de Bijbel lezen en horen in hun eigen taal! Voor de Kabwa Gamma-medewerker was dat geen probleem, want er zijn genoeg Bijbelboeken in Kabwa waarvan we nog exemplaren hebben. Maar voor Jita is het Evangelie van Lucas al een tijd op. Ik probeerde de Jita persoon te overtuigen dat er nog allerlei andere boeken in Jita waren, en die vond ‘ie wel interessant, maar, zei hij: ‘Ik wil een Lucas!’ Maar ja, die waren op…

Totdat ik een tijdje terug ergens in ons kantoor nog een verdwaald exemplaar vond. En dus terug naar de doe-het-zelf-winkel.  Met een brede lach en veel gepraat in Jita dat ik niet begreep, kocht hij dit laatste exemplaar!

De bibliotheek

Hanneke’s nieuwe bureau

Genade
Een heel interessant en ook ingewikkeld onderwerp is de ‘theologie’ die we hier zoal horen: in de kerk, bij mensen die we ontmoeten. Het valt je al snel op, dat er op een andere manier over genade wordt gepraat dan wij gewend zijn. Niet per se minder of meer, maar met andere nuances en in een ander verband.

God behoede ons dat wij denken dat wij het beter weten, laat staan beter zijn, op dit punt. Maar soms kan je wel het gevoel hebben dat bepaalde dingen onderbelicht, en andere juist overbelicht zijn. Is gehoorzaamheid aan God, en het serieus nemen van zijn richtlijnen een voorwaarde van genade, of een vrucht van zijn genade?

Soms klinkt het hier alsof het een voorwaarde is. En als je hierover van gedachten wisselt met mensen, hoor je vaak een bepaald refrein: ‘Ja, maar als je genade zo gaat preken als jij het beschrijft, dan gaan mensen zondigen! Als je hier in de kerk zegt dat gehoorzaamheid aan God een vrucht van de genade is, en niet zozeer iets wat je moet doen om de genade te behouden, dan zullen veel mensen niet meer naar de kerk komen, geen geld meer aan de kerk geven, misschien wel niet meer bidden, etc.’

Bij de kerk, kopieën uitdelen van Lucas 15 in lokale talen (de foto heeft een wat schimmig karakter, toegegeven)

‘Installatie’ van nieuwe bisschop

Pas geleden deden we als Kabwa-team de consulent check van Filippenzen. Deze brief, en dan met name hoofdstuk 3, maakte de tongen wel los! Het leidde tot mooie gesprekken over Gods  genade.

Dat was ook weer zo’n motivatie-boost. De Bijbel heeft zoveel te zeggen. Niet alleen hier in Tanzania, overal. Iedereen heeft het nodig om door Gods woorden uitgedaagd, veranderd, getroost, maar ook vermaand te worden. En mocht er dan iets zijn wat hier onderbelicht is of minder goed begrepen wordt (en dat is het geval in elk land, in elke kerk, in elke cultuur en elke taal), dan is het niet te veel om te hopen en verwachten dat een Bijbelvertaling in de taal van je hart, in begrijpelijke en natuurlijke taal, kan helpen om dit onderbelichte en minder goed begrepen aspect meer begrepen te laten worden!

We delen weer dank- en bidpunten:

• Hanneke had een mooie reis naar Dar en is met enthousiasme begonnen aan haar nieuwe taken!
• Een van de Kabwa-vertalers heeft twee maanden kunnen studeren in Nairobi. Dank voor de goede tijd.
• Als vertaalafdeling gaan we in september naar Dodoma, voor een ‘forum’ voor alle vertaalmedewerkers in Tanzania en Oeganda. Bid voor een goede reis en tijd.
• Bid voor wijsheid bij het plannen en voorbereiden van het verlof (vanaf januari).

Bezoek aan een van onze collega’s

Voor de botanisten…

The last copy

Let us share something that was an encouragement to us in the last couple of weeks.

First there were those guys who work at a hardware store. They help customers put stuff in their car, on their bike, or they cut up something the customer has bought (only after they have agreed on the prize to do this cutting of course). One is a Kabwa-speaker, the other a Jita-speaker, and both have a desire to hear and read the Bible in their own language. The problem with the Jita language is that we have run out of copies of the Gospel of Luke. For Kabwa, there are still enough copies of translated Bible books, but for Jita, we have run out of the Gospel of Luke a while ago.

The Jita-speaker liked the other books that are available, but what he really wanted was a copy of the Gospel of Luke…

Later, a few weeks ago, somewhere in the office I came across a ‘wandering’ copy of the Gospel of Luke. We immediately went back to the hardware store. With a big smile and lots of – to me – unintelligible talk in Jita, he bought this last copy!

Some praises and prayers:

• Hanneke had a good trip to Dar. She started on her new job with great enthusiasm.
• One of the Kabwa translators returned from two months of studying in Nairobi. Praise the Lord for a good time.
• The translation ‘department’ will travel to Dodoma in the end of September, for a forum, with all the other translation workers in Tanzania and Uganda. Pray for a safe and good journey.
• Pray for wisdom in planning and preparing furlough (starting January).

[Scroll down for English]

Dit keer een weblog met vooral nieuws van Hanneke’s kant. Hanneke gaat namelijk per augustus een andere rol op zich nemen. Ze schrijft eerst wat meer over deze nieuwe taak en daarna over waarom ze deze overstap gaat maken.

In Musoma werken we via Wycliffe Nederland voor SIL (Summer Institute of Linguistics), een partnerorganisatie van Wycliffe. In Tanzania heet deze organisatie SIL-UTB (Uganda-Tanzania Branch) die bestaat uit verschillende projecten in Uganda en Tanzania, zoals ons project in Musoma. Het hoofdkantoor van SIL-UTB is gevestigd in Dar es Salaam. Vanuit dit kantoor wordt de (administratieve) ondersteuning van de projecten geregeld.

Het hoofdkantoor in Dar es Salaam.

Vanaf augustus hoop ik voor dit hoofdkantoor te gaan werken als HR-medewerker. Ik zal me dan vooral richten op rekrutering maar ook verantwoordelijk zijn voor alle HR-taken wat betreft de uitgezondenden die vanuit een ander land voor SIL-UTB zijn komen werken (zoals wijzelf via Wycliffe Nederland). Hoewel ik ga werken voor het hoofdkantoor in Dar es Salaam, kan ik dit gewoon doen vanuit Musoma.

Ik zal, naast veel administratieve taken, veel contact hebben met nieuwe uitgezondenden die zich voorbereiden op hun verhuizing naar Uganda of Tanzania en oriëntatieweken voor hen organiseren wanneer ze eenmaal in het land aangekomen zijn. Daarnaast hoop ik de financiën van het team in Musoma gewoon te blijven doen.

Maar nu denk je misschien: Hoe komt een alfabetiseringsmedewerker daar nu terecht? Want alfabetiseringswerk is toch iets wat je altijd wilt blijven doen? Dat is een goede vraag!

Tijdens onze training in Engeland heb ik er erg naar uitgezien om alfabetiseringswerk te gaan doen in Musoma. Het is geweldig om te zien wanneer mensen voor het eerst een verhaal lezen in hun eigen taal. Het enthousiasme dat daarbij komt kijken is aanstekelijk. En het is echt een voorrecht om daarin een kleine rol te spelen. Daarom zijn de afgelopen jaren een mooie tijd geweest. We hebben God zien werken door het werk van het alfabetiseringsteam, inclusief mijzelf.

Hieronder een paar foto’s van het alfabetiseringswerk in de afgelopen twee jaar:

Deelnemers van een schrijfworkshop maken een tekening. Aan de hand van deze tekening schreven ze later een verhaal.

Kinderen kijken naar een boekje met plaatjes van dieren. Ze vertelden me alle dierennamen in het Kabwa.

Een auto uit de modder duwen is ook een deel van het alfabetiseringswerk. Helemaal als je op pad gaat in de regentijd.

De leesgroep van Zanaki.

In de afgelopen twee jaar heb ik gezien dat het alfabetiseringsteam steeds meer ervaren en enthousiast wordt. Het is heel mooi om te zien dat mijn Tanzaniaanse collega’s in Musoma, Samson, Lucy en Neema, veel liefde hebben voor hun werk. En inmiddels ook al een hoop ervaring. Het team loopt en er is ruimte voor mij om een andere rol te gaan vervullen. Ik ben ervan overtuigd dat God het alfabetiseringswerk dat zij doen zal blijven zegenen.

Hanneke met haar collega’s Lucy en Neema.

In de afgelopen maanden heb ik veel gesprekken gehad met mijn leidinggevende in Musoma, de huidige HR-manager en medewerkers van personeelszaken van Wycliffe Nederland. Samen denken we dat ik meer op mijn plek ben in deze nieuwe rol. De open plek die er was voor een HR-medewerker moest hoognodig opgevuld worden, omdat er veel werk is dat niet door andere mensen kan worden opgevangen. Ik kijk er erg naar uit om nu verder aan de slag te gaan met mijn nieuwe taken als HR-medewerker.

Ik ben erg blij met de ervaring die ik heb opgedaan binnen het alfabetiseringsteam en het grotere team in Musoma. Veel dingen die ik in de afgelopen jaren heb geleerd zal ik goed kunnen gebruiken in mijn taken binnen HR. Op deze manier kan ik blijven bijdragen aan het Bijbelvertaalwerk en het alfabetiseringswerk in Tanzania en Uganda.

Daarnaast hoop ik bezig te blijven met alfabetisering in mijn directe omgeving. We komen bijna dagelijks mensen tegen die een taal spreken waarin de Bijbel wordt vertaald en waarin boeken beschikbaar zijn. Genoeg kansen dus om hun wat boeken te laten zien en er samen één te lezen.

Wil je weer met ons mee bidden en danken?

• Dank voor het alfabetiseringsteam en voor het enthousiasme van Samson, Lucy, Neema.
• Bid voor een goede overstap naar deze nieuwe rol. In de komende maanden hoop ik mijn taken van alfabetisering af te ronden en tegelijk nieuwe taken op te pakken.
• In de komende maand hoop ik naar Dar es Salaam te gaan om training te krijgen over mijn nieuwe taken. Bid voor een goede leerperiode.

This time a blog that is mostly written by Hanneke. She will be taking on a new role, beginning from August. She will write a bit more about this new assignment and also about the reasons for this change.

In Musoma we work for SIL (Summer Institute of Linguistics), which is a worldwide partner organisation of Wycliffe. In Tanzania this organisation is called SIL-UTB (Uganda-Tanzania Branch), which exsists of several projects in Uganda and Tanzania. One of these is our project in Musoma. The main office of SIL-UTB is based in Dar es Salaam. Several people work here to support the projects, especially on the administrative side.

In August, I hope to start working for the main office as an HR-manager. I will focus on recruitment, but I will also be responsible for HR-tasks for the seconded staff. Although I will be working for the main office, I will do this from Musoma.

In the last few years I have been very blessed to be a part of the – very enthusiastic- literacy team in Musoma. It is a privilege to see people enjoy reading and writing their own language. It is also very encouraging to see that the literacy team in Musoma has grown a lot in experience in the last couple of years. That means that there is room for me to take on a new role. I am confident that God will continue to bless people in the Mara region through the literacy work of my colleagues.

In the last couple of months I have had several conversations with my supervisor in Musoma, the HR-director of SIL-UTB and the personnel department of Wycliffe Netherlands. Together we think that this role will match my gifts and interests well. The need for a new HR-manager was very high and I feel blessed that I will be able to fill this open place. In this way I can continue to contribute to the Bible translation and literacy work in Tanzania and Uganda.

Thank you for praying!

• Praise for the enthusiasm and experience of my literacy colleagues.
• Pray for a good transition into this new role. In the coming months I will finalize some literacy projects and start to take on my new HR-tasks.
• In August I hope to travel to Dar es Salaam to receive training on my new tasks. Pray for a good learning period.

[Scroll down for English]

Vandaag iets over wat een Bijbelboek moeilijk maakt om te vertalen. Maar eerst iets over een zogenaamde harambee, hier heel gewoon, maar voor ons een nieuwe wereld.

Harambee
Een paar weken geleden waren we door een collega uitgenodigd voor een zogenaamde harambee in zijn kerk. Tijdens een harambee wordt er door een kerk geld ingezameld voor een bepaald doel. Soms gaat het om een heel nieuw kerkgebouw (bijvoorbeeld voor gemeentes die tot dan toe onder een boom bijeenkwamen), soms om een vloer, een dak, stoelen of een geluidsinstallatie.

Zo’n harambee is een groot feest. De kerkleden en genodigden krijgen de uitnodiging dan ook al vroeg, zodat ze genoeg tijd hebben om geld apart te leggen.

Aangekomen in de kerk van onze collega vierden we eerst de gebruikelijke zondagse dienst. Na deze ‘gewone’ dienst van ongeveer 2,5 uur, gingen we over tot de eigenlijke harambee. Dat was een spektakel op zich. Alle aanwezigen werden om de beurt naar voren geroepen om hun gift in een doos te doen. De één komt met geld, de ander komt met een kip, omdat ‘ie geen geld heeft, maar wel ‘kapitaal’.

Spelregels
Bij dit hele proces gelden een paar ‘regels’ (voorzover wij ze nu begrijpen):

1. Muziek en dans zijn erg belangrijk. Voor iedereen wordt de muziek apart aangezet (met de gehuurde muziekinstallatie) en diegene die gaat geven danst naar voren. Dit alles onder luid gejoel en geklap van de andere aanwezigen.
2. Nadat iemand heeft gegeven, worden de andere aanwezigen opgeroepen om een bijdrage te doen, die wordt toegevoegd aan de bijdrage die de bewuste persoon zojuist heeft gedaan. Hiermee kun je je steun aan de gever laten blijken. En dit gebeurt natuurlijk ook weer onder luid gejuich.
3. Er is geen haast. Een harambee kan uren duren, zoals we die zondag na 3,5 uur van dansen, muziek, getallen, kippenveilingen en andere lol uitvonden.

Tijdens de harambee werd er door een aantal vrouwen gekookt, waarvan de stoom en rook getuigden, die we zagen opstijgen uit een tentje dat we precies door de deuropening van de kerk konden zien. Na een tijdje klonk er vanuit die richting een hoop gekakel. Daar rende ons hoofdgerecht in een laatste poging aan dit lot te ontkomen, achtervolgd door een groot deel van de kerkenraad.

En de kip? Die smaakte heerlijk na zo’n lang feest…

Kerk waar de harambee gehouden werd.

Tijdens de harambee werd er een aantal kippen geveild.

Een collega gaat, nadat hij zijn bijdrage heeft gegeven, met ‘de pet rond’. Alle aanwezigen kunnen nog een bijdrage doen om hem te ondersteunen.

Boeken en kalenders verkopen tijdens de pauze van de harambee.

Vertaaltechnishe ‘benenbrekers’
Toen we vroeger wel eens fietsten in de Ardennen, waren er de onder ons beruchte ‘benenbrekers’. Heuvels die naar Nederlandse begrippen lang en steil waren. Er werd met ontzag over gesproken.

In vertaalland zijn er ook de zogenaamde benenbrekers. De extra lastige boeken om te vertalen. Een voorbeeld is 1 Korinte. Waarom is dit boek zo lastig? Enkele oorzaken.

Retorische vragen
Paulus houdt van retorische vragen, en in 1 Korinte heeft ‘ie het wat dat betreft helemaal te pakken. Neem bijvoorbeeld 6:2-9. Het zit vol met retorische vragen:

Weet u dan niet dat Gods heiligen over de wereld zullen oordelen? En als u over de wereld zult oordelen, zou u dan niet in staat zijn om te oordelen over de meest onbeduidende rechtsgeschillen? 3 Weet u niet dat wij over engelen zullen oordelen? Dan kunnen we dat toch zeker ook over alledaagse zaken? 4 Wilt u werkelijk uw alledaagse geschillen aanhangig maken bij mensen die bij de gemeente geen aanzien genieten? 5 U moest u schamen. Is er dan niet één wijs mens onder u die tussen broeders en zusters uitspraak kan doen? 6 Is het werkelijk nodig dat de een de ander voor het gerecht sleept, en nog wel voor dat van ongelovigen? 7 Het is al treurig genoeg dat er rechtsgeschillen bij u voorkomen. Waarom lijdt u niet liever onrecht? Waarom laat u zich niet liever benadelen? 8 In plaats daarvan begaat u zelf onrecht en benadeelt u anderen, en dan nog wel broeders en zusters. 9 Weet u niet dat wie onrecht doet geen deel zal hebben aan het koninkrijk van God?

Retorische vragen zijn lastig omdat het geen normale vragen zijn. Als een docent tegen een leerling zegt: ‘Ben je nou nog niet klaar?’, dan wil hij geen antwoord, maar hij wil de leerling laten merken dat ‘ie langzaam werkt en al klaar had kunnen zijn.

Als je een retorische vraag leest/gesteld krijgt moet je zelf aanvoelen wat de verborgen boodschap is. Elke keer als je een retorische vraag tegenkomt die je moet vertalen, stel je jezelf dus de vraag: wat is de impliciete boodschap die in deze vraag besloten ligt? En gaan de lezers die boodschap begrijpen? Zo niet, hoe kunnen we ze helpen die wel te begrijpen?

Afgelopen zaterdag bezochten we een collega en zijn familie. Tijdens een wandeling in de buurt van zijn huis kwamen we struiken tegen met heel lekkere vruchten eraan (de naam van de vruchten moeten we jullie schuldig blijven). We konden natuurlijk niet naar huis zonder een zakje vol met deze vruchten.

Tijdens datzelfde bezoek werd ons een heerlijke maaltijd voorgezet. Vier soorten vlees en nog allerlei andere dingen. Een maaltijd die je alleen bij heel bijzondere gelegenheden eet. Dit liet de enorme gastvrijheid van het gezin zien. En smullen maar!

Bloemen uit eigen tuin op tafel.

Vorige week ging Hanneke met haar collega’s naar het Zanaki-gebied. Daar hielden ze een workshop voor de leesgroep.

Sarcasme
In zijn retorische vragen, maar soms ook op andere plaatsen in 1 Korinte, is Paulus sarcastisch. Een voorbeeld is 4:7-8. De Korintiërs waren nogal onder de indruk van zichzelf, terwijl ze op Paulus juist wat leken neer te kijken. Paulus gaat hier op in als hij zegt:

7 Wie denkt u dat u bent? Bezit u ook maar iets dat u niet geschonken is? Alles is u geschonken, dus waarom schept u dan op alsof u het zelf verworven hebt? 8 Maar natuurlijk – u bent al helemaal verzadigd, u bent al rijk, u bent al koningen geworden zonder ons. Was u maar koningen geworden, dan zouden wij het ook zijn. (NBV)

In het Nederlands heeft de NBV geprobeerd duidelijk te maken dat Paulus hier sarcastisch is door te zeggen: ‘Maar natuurlijk…’ Bovendien vervolgt Paulus: ‘Was u maar koningen geworden…’, wat ook helpt het sarcasme op te pikken.
Zoals bij retorische vragen, is ook bij sarcasme de moeilijkheid dat er een verborgen boodschap is. Vaak zeg je met sarcasme het tegengestelde van wat je bedoelt. De vraag voor vertalers is dus weer: als we hier letterlijk vertalen, gaan de lezers de verborgen boodschap dan begrijpen? Snappen ze dat Paulus het tegendeel bedoelt van wat hij zegt?

Spelen met woorden
Naast retorische vragen en sarcasme, laat Paulus in 1 Korinte (weer) zien dat hij houdt van het spelen met woorden en hun verschillende betekenissen. Hij heeft het over ‘kennis’, en de ene keer heeft dit een positieve betekenis, de andere keer een negatieve. Hetzelfde geldt voor het woord ‘dwaasheid’ (zie bijvoorbeeld hoofdstuk 2). Zo kan ook ‘je beroemen op iets’ een positieve en een negatieve klank hebben (1:29-31).

De ouders van Michiel zijn op bezoek geweest. Ze kwamen aan op het vliegveld van Musoma.

Na een lange tijd weer samen op de bank.

Taart op de verjaardag van Hanneke.

Sinds een paar weken hebben we apen in de tuin. Leuk, maar ook ondeugend. Op een dag zaten er opeens drie in de woonkamer!

We delen graag weer enkele dank- en bidpunten:

• In de afgelopen weken hebben we de kans gehad om verschillende Tanzaniaanse collega’s te bezoeken. Dank voor de goede contacten.
• Het Kabwa-team heeft de zogenaamde ‘consultant-check’ (een van de laatste stappen in het vertaalproces) kunnen afronden van 2 Petrus. Prijs de Heer!
•  Dank voor het mooie bezoek dat we kregen van Michiels ouders.
  Dank voor het feit dat het Kabwa-team, waarvan Michiel een deel is, een nieuwe vertaler heeft. Bid dat hij een goede proefperiode heeft.
• Volgende week zullen we naar Dar es Salaam reizen voor de jaarlijkse SIL conferentie voor alle zendelingen in Oeganda en Tanzania. Dank voor deze kans, en bid voor een veilige reis.

Difficult Bible books and running chickens
The title of this blog in Dutch is: ‘De ouderling en het wegrennende hoofdgerecht’. In English this means something like: ‘The elder and the main course that tries to get away’. It could have been a book title, but for us it was very real a few weeks ago.

We were visiting the church of one of our colleagues to participate in a harambee. A harambee is a celebration which is organised to collect money for a certain purpose, in this case for the purchase of a music installation and a keyboard for the church. During the celebration, which took around 3,5 hours, some of the women were busy cooking the food. At some point we heard some loud noises and screaming coming from the field next to the church. Our main course for that day, a chicken, was being chased by a group of people, including some elders.

What makes a book difficult to translate?
These weeks (and frankly, months) we as the Kabwa team have been working on 1 Corinthians. This book is a particularly challenging one to translate. Why would that be? Some reasons:

Maybe even more than elsewhere, Paul makes use of rhetorical questions. The problem with these questions is, that they don’t expect an answer, they rather carry a hidden, implicit message. So the question when you are translating rhetorical questions is: what is the hidden message in this question, and can this message be understood easily by our readers? If not, how can we help them, so that they do get to understand the message behind this question? A good example of how heavy 1 Corinthians is on rhetorical questions is 6:2-9a:

1 If any of you has a dispute with another, dare he take it before the ungodly for judgment instead of before the saints? 2 Do you not know that the saints will judge the world? And if you are to judge the world, are you not competent to judge trivial cases? 3 Do you not know that we will judge angels? How much more the things of this life! 4 Therefore, if you have disputes about such matters, appoint as judges even men of little account in the church! 5 I say this to shame you. Is it possible that there is nobody among you wise enough to judge a dispute between believers? 6 But instead, one brother goes to law against another–and this in front of unbelievers! 7 The very fact that you have lawsuits among you means you have been completely defeated already. Why not rather be wronged? Why not rather be cheated? 8 Instead, you yourselves cheat and do wrong, and you do this to your brothers. 9 Do you not know that the wicked will not inherit the kingdom of God? (NIV)

Paul uses sarcasm a lot in 1 Corinthians. An example is 4:7-8:

7 For who makes you different from anyone else? What do you have that you did not receive? And if you did receive it, why do you boast as though you did not? 8 Already you have all you want! Already you have become rich! You have become kings–and that without us! How I wish that you really had become kings so that we might be kings with you! (NIV)

Verse 8 is sarcastic. The Corinthians seemed to think rather highly of themselves, while at the same time not being very impressed by Paul. Paul clearly rebukes them because of this attitude.

The difficult thing for translators is – just as in rhetorical questions – that the real message is somewhat implicit. Very often using sarcasm means saying the opposite of what you mean. And this immediately makes clear that sarcasm is a dangerous tool. If readers don’t understand the sarcasm, they will take the words at face value, arriving at the opposite meaning of what the writer intended.

So in translation we try very hard to make sure that readers will understand the sarcastic passages as actually being sarcastic. Sometimes this means giving up the sarcasm itself and translating the intended message. This is how the NLT has done it in chapter 4:8. Compare how it has translated verse 8 with how the NIV (see above) has done:

7 For what gives you the right to make such a judgment? What do you have that God hasn’t given you? And if everything you have is from God, why boast as though it were not a gift? 8 You think you already have everything you need. You think you are already rich. You have begun to reign in God’s kingdom without us! I wish you really were reigning already, for then we would be reigning with you.

By translating ‘You think…’, the translation makes clear that it is not Paul who really thinks they have everything they need. Rather, it’s how they see themselves.

Prayers and praise:

• In the last couple of weeks we have had a chance to visited several colleagues. Thank God for good relationships.
• The Kabwa-team finished the so called ‘consultant-check’ (one of the last steps in the translation process) for 2 Peter. Praise the Lord!
• Thank God for the lovely visit of Michiel’s parents in May.
• The Kabwa-team welcomed a new translator. Pray they he would settle well into his new work.
• Next week we will travel to Dar es Salaam for the yearly SIL conference for Uganda and Tanzania. Pray for safe travels.

Eén van de lessen die we in Engeland geleerd hebben, voordat we naar Tanzania kwamen, is deze: ‘Zoek dingen die je mooi vindt, en focus daarop.’ De docent die dit zei – vanuit haar enorme bulk ervaring – bedoelde ermee: terechtkomen in een nieuwe cultuur en daar je draai vinden is niet altijd eenvoudig en leuk. Er zijn allerlei dingen die je niet snapt, die lastig zijn, waaraan je niet kunt wennen. Er zullen (veel) momenten komen dat je je niet thuis voelt en alleen maar de lastige dingen ziet.

In dit verband gaf ze ons dit advies mee, waaraan we nog heel vaak denken: ‘Zoek dingen in je nieuwe thuisland die je mooi vindt, en focus daarop.’ Dat kan van alles zijn. In de natuur, de cultuur, de mensen, het eten. Het hoeven geen grote dingen te zijn. Het kunnen ook eenvoudige, kleine dingen zijn die je blij of aan het lachen maken, en die zorgen dat je positief en nuchter blijft.

Er is hier in Tanzania gelukkig heel veel dat in die categorie valt. Lees en (glim)lach…

Een paar weken geleden kwam ik met iemand terecht in een winkel voor visserij-benodigdheden (voor de enthousiastelingen: ‘vifaa vya uvuvi’ in het Swahili). Terwijl ik daar stond en me heel Nieuw-Testamentisch begon te voelen tussen alles rollen touw, netten en roeispanen, viel mijn oog op het t-shirt van één van de mensen in het winkeltje:

I am nobody. And nobody is perfect.

Half lachend vertelde ik de drager ervan hoe vermakelijk ik zijn t-shirt vond, en breed grijnzend keek hij me aan. Ons gesprek kreeg geen kans tot verdieping, want de persoon met wie ik bij deze winkel terecht was gekomen had gevraagd naar iets wat in deze winkel niet meer te krijgen was. En dus ging ‘Nobody’ het wel even halen bij een andere winkel, even verderop.

Terwijl hij op deze missie was, stonden mijn vriend en ik in het winkeltje te wachten tot het laatste item van ons boodschappenlijstje zou komen. De winkel was dusdanig klein dat er geen rondkijken bij was. Staande waar we stonden, konden we het geheel van touwen van 1 mm, 2 mm, 4 mm, 6 mm, van gele touwen, blauwe touwen, groene touwen, van kleine roeispanen, middelgrote roeispanen en grote roeispanen voldoende overzien.
Maar nu ‘Nobody’ weg was, was daar nog altijd een vrouw met een babytje. Dat babytje was duidelijk aan een nieuwe luier toe. En een bad. Gelukkig is er geen winkel zonder een weegschaal. En die kon dus mooi dienen als bad voor de baby. ‘Nobody’ kwam terug, we rekenden af, en met veel binnenpret liepen we bij het winkeltje weg.

Als je je ogen open houdt, is het hier nooit saai! Hier een paar foto’s van mooie dingen om ons heen:

Mooie wolkenluchten in de regentijd.

We hebben sinds kort uitzicht op het Victoriameer omdat Michiel de heg geknipt heeft.

Speculaas van Hellema! Vanaf heden in de winkel in Musoma!

Deze mooie mot zat in het kantoor van Hanneke vorige week.

Dit is de oogst van een ronde guaves plukken.

Ook hebben we weer een paar mooie dingen meegemaakt op het kantoor:

Een hoogtepunt: Onze collega is vorige maand officieel begonnen met zijn nieuwe taak als vertaaladviseur. Voorafgaand hieraan heeft hij een aantal jaren training gevolgd en ervaring opgedaan. Op de dag dat deze foto genomen is vierden we dat met cake op het kantoor. Ook hebben we gebeden voor hem en zijn werk.

Het Kabwa-team heeft hard gewerkt om een boekje uit te kunnen geven met daarin 5 brieven van Paulus (1&2 Tessalonisenzen, 1&2 Timoteus en Titus) in het Kabwa. De vertalers hebben vertaald en Michiel heeft gewerkt aan het uitgeven van het boekje. Op de foto zie je dat Hanneke en haar collega druk zijn met het drukken van 250 exemplaren.

Het resultaat…

We hebben weer een aantal bid- en dankpunten. Bidt je met ons mee?

Dankpunten

• Vorige week vrijdag was het feest in een dorp in het Ikoma-gebied. Genesis is helemaal vertaald en geprint in de Ikoma-taal. Vrijdag werden de eerste exemplaren aan de taalcommissie en een aantal kerkleiders overhandigd. Dank dat dat er ook veel exemplaren werden verkocht. Bid dat de Heilige Geest werkt wanneer mensen lezen in dit boek.
• De ouders van Michiel hopen de komende twee weken op bezoek te zijn. We kijken er erg naar uit om hen weer te zien en hen meer van ons leven en werk in Musoma te laten zien.
• We zijn erg gezond en hebben energie voor ons werk en dingen naast ons werk. Dat spreekt helemaal niet vanzelf dus daar zijn we erg dankbaar voor.

Bidpunten

• Bidt voor eenheid in het team hier in Musoma. En ook voor onderlinge liefde als we met elkaar samenwerken.
• Er zijn veel zieken onder (familieleden van) onze collega’s en vrienden. Bidt dat zij mogen genezen en dat hun leefomstandigheden kunnen verbeteren. Veel huizen hebben bijvoorbeeld geen goed dak waardoor het veel inregent tijdens het regenseizoen.
  

  Dorp in het Ikoma-gebied waar het feest plaatsvond.

  

  De doos vol met exemplaren van Genesis in Ikoma wordt binnengedanst.

  

  En daarna: verkopen!

  

  De gasten krijgen natuurlijk een lekkere maaltijd voorgeschoteld. Niemand gaat met een lege maag naar huis!

  

  Op de terugweg moesten we af en toe wel door heel diep water. Door het regenseizoen staat het water hoog en zijn de wegen slecht.

I am nobody. And nobody is perfect. 

One of the lessons we have learned in England, during our training there, is this one: ‘Look for beauty around you and focus on that.’ Our teacher – who spoke out of a lot of experience – meant this: to be transitioning into a new culture will not always be fun and easy. There will be times that you mostly see the harder things and will not understand much of the new culture. During those times it will be hard to feel at home in your new country.

So, she gave us the following advice: ‘Look for beauty around you and focus on that.’ This could be anything; nature, people, food, funny situations. It does not have to be big things. The little things that will make you smile or laugh will help you to feel more at home in your new country.

We are very happy that we live in a country where we can find much beauty and funny things. Let us share some with you!

A few weeks ago I was with a friend in a fishing supply shop. While I was standing there I felt very New Testamentic in between all the ropes, nets and rowing equipment. After a while I read the text on the T-shirt of one of the sellers:

I am nobody. And nobody is perfect.

Still laughing I told the owner how much I loved his shirt and he started laughing as well. I would have liked to talk a bit more about his shirt but my friend ordered something that was not available in the shop. So ‘Nobody’ left the shop to get it in another shop, just down the road.
While he was on his mission, my friend and I were waiting in the shop. The shop was so small that we could easily see all the supplies that the shop had to offer.
The wife of ‘Nobody’ had other things on her mind than to talk to us. Her baby needed a clean diaper and a bath. So she used the weighing scale as a bath.
‘Nobody’ came back, we paid for all our supplies and we left the shop, still smiling.

If you keep your eyes open here, you will never get bored!

Praise

• Last week we celebrated the dedication of Genesis in Ikoma in one of the villages in the Ikoma-area. The first copies were handed out to members of the language committee and some church leaders. Praise God that we also sold a lot of copies.
• Pray that the Holy Spirit will work in the hearts of the people who will read this book.
  The parents of Michiel are visiting us in de coming two weeks. We are looking forward seeing them again and to show them some of our life and work here in Musoma.
• We are healthy and have a lot of energy to do our work and things outside of work. This is a real blessing from God.

Pray

•  Pray for unity within the team in Musoma. Pray also that we love each other when we work together.
•  There are many sick people amongst (family members of) our colleagues and friends. Pray for healing and also for better living conditions. A lot of houses do not have proper roofs which allows rain to come into the houses during the rainy season.

Zo klinkt een deel van Openbaring 1:4 in de Jita-taal, een van de talen hier. Dat klinkt nogal anders dan wij dat gewend zijn. Vandaag iets over hoe in Bijbelvertalen cultuur een hele grote rol speelt.

Onbekende woorden, dingen, plaatsen
Een grote uitdaging op het gebied van cultuur zijn woorden, ideeën en plaatsen, die in de Bijbel genoemd worden, maar die onbekend zijn in de ontvangende cultuur. In het geval van de Mara-regio in Tanzania is dat bijvoorbeeld sneeuw. In de Bijbel wordt sneeuw vaak gebruikt als een beeld van witheid en/of van iets wat schoon, puur is. In Openbaring 1:14 staat:

Zijn hoofd en zijn haren waren wit als witte wol of als sneeuw… (NBV)

De talen hier in de Mara-regio kunnen niet veel met dat beeld van sneeuw. Zou er letterlijk vertaald worden, dan dit beeld weinig tot niets communiceren aan de lezers.
Maar wat wel bekend is, is hagel. In het regenseizoen kan hier hagel vallen, en goed ook (we hebben het zelf nog niet meegemaakt, maar de verhalen doen de ronde).
Deze hagelstenen zijn hier spreekwoordelijk voor hun witheid, en dus klinkt Openbarinng 1:14 ongeveer zo:

Zijn haren waren wit als witte wol. Ze waren wit als hagelstenen…

Palmzondag is in onze kerk uitbundig gevierd. We begonnen de dienst met een optocht rond de kerk. Iedereen zwaaide met een palmtak en we zongen ‘Hosanna!’.

Kinderen met palmtakken in de optocht.

Bekende woorden, maar andere betekenis
Onbekende woorden, dingen en plaatsen mogen dan een grote uitdaging zijn, die uitdaging is in ieder geval duidelijk zichtaar. Je loopt er als het ware vanzelf tegenaan. Als een bepaald woord niet bestaat in de ontvangende cultuur, dan moet je hier iets mee.

Maar geniepiger wordt het als een woord of begrip wel bekend is in de ontvangende cultuur, maar de betekenis, functie of associaties die opkomen toch heel anders zijn. Al vertalende denk je dat je begrepen hebt wat er in de Bijbel wordt bedoeld, en je gebruikt er het woord voor dat er in jouw taal voor wordt gebruikt.

Een goed voorbeeld is het woord ‘altaar’ in de Bijbel. In de Kabwa-gemeenschap is het begrip ‘altaar’ als een plaats om offers te brengen bekend. Maar zo’n plaats ziet er heel anders uit dan in de Bijbel. Vaak is het een plaats bij of op een berg, die helemaal opgeruimd wordt, zodat er een open ruimte ontstaat. Op die plaats wordt geofferd. Het woord ‘bouwen’ is hier dus niet echt van toepassing, terwijl je in de Bijbel regelmatig leest dat er een altaar gebouwd wordt of dat een altaar een constructie is, gemaakt van bepaalde materialen:

Toen kwam er een andere engel, die met een gouden wierookschaal bij het altaar ging staan. Hij kreeg een grote hoeveelheid wierook om die op het gouden altaar voor de troon te offeren, samen met de gebeden van alle heiligen. (Openbaring 8:3, NBV)

In dit geval kan een tekening van hoe een altaar er in Bijbelse tijden uitzag helpen.

Op Paasmorgen vierden we op het strand de opstanding van onze Heer Jezus.

In de kerk hadden we een paar weken geleden een bijzondere dienst: een dienst die aansloot bij de Vrouwengebedsdag. De dienst was helemaal voorbereid door de vrouwen van de gemeente en iedere vrouw (inclusief Hanneke) had een eigen rol in de dienst.

Vijf en twee harten
Maar getallen, die zullen vast toch wel universeel zijn? Je kunt toch moeilijk anders tellen dan dat wij doen? 1 is toch gewoon 1, 2 is 2, enzovoorts?!

Nee dus. Een van de talen hier, Jita, heeft een telsysteem met vijftallen. Dat betekent concreet dat 6 gelijkstaat aan 5 + 1. En zo kom je dus uit bij de ‘vijf en twee geesten’ van Openbaring 1:4. En het getal van het beest in Openabring 13:18 klinkt zo:

[Het] getal [van het beest] is vijf en één honderdtallen, vijf en één tientallen en vijf en één.

We delen weer enkele dank- en bidpunten:

• In april reizen we naar Nairobi voor een cursusweek over lesgeven aan volwassenen in de context van Oost-Afrika. Dank voor deze kans en bid voor een veilige reis en een goede cursus.
• In de kerk is inmiddels een kinderclub/Bijbelklas gestart tijdens de diensten. Hanneke is hierbij betrokken. Dank voor dat dit gestart is, bid voor voorzieningen (er is nog geen afdakje, plek in de schaduw) en materialen, zodat de Bijbelklas door kan blijven gaan.
• In april geeft het alfabetiseringsteam een workshop voor ongeveer 15 Jita-sprekers. Tijdens deze workshop zullen zij leren andere mensen te leren lezen en schrijven in Jita. Bid dat er gemotiveerde mensen naar de workshop komen die een hart hebben voor hun taal en voor hun toekomstige studenten.

In februari zijn de ouders van Hanneke op bezoek geweest. Het was een feest om ze op te halen op de luchthaven van Nairobi en hen na ruim 1,5 jaar weer in levende lijve te zien.

Of je nu in Tanzania woont of niet: een Nederlander blijft een Nederlander. We hebben pas ontdekt dat we bloem ook in grootverpakking (25 kg!) kunnen kopen en dan goedkoper uit zijn. We gebruiken per week aardig wat bloem omdat al ons brood en andere dingen thuis worden gebakken. Zo’n grote zak is dus weer mooi meegenomen!

En je kunt natuurlijk ook speculaas maken van die bloem!

Grace and peace from the five and two spirits before his throne
This is how Revelation 1:4 sounds in the Jita language, one of the languages that the New Testament is being translated in here in the Mara region. It shows how culture influences a translation.

In the Jita language counting goes up to five. That means that the numbers 6-9 are absent. They are made by saying 5+1, 5+2, 5+3 and 5+4. That makes the number of the beast in Revelation 13:18 sound a little bit different:

[The] number [of the beast] is five and one times hundred, five and one times ten, five and one.

Unknown ideas, words, places
But it is not only in counting that cultural peculiarities show up in translation. The cultures of the Bible have so many ideas, words, concepts that are unknown to us. This holds for the languages in the Mara region just as much as for our own language.

One concept that is not known here in the Mara region in Tanzania is snow. Snow is referred to and talked about several times in the Bible as a symbol of whiteness, purity, etc. Revelation 1:14 says:

His head and hair were white like wool, as white as snow, and his eyes were like blazing fire. (NIV)

Most of the people here don’t have any experience with snow, so this comparison of his hair being white like snow, doesn’t communicate much, if anything. Rather than snow, hail is what people have experience with here. During the rainy season, a hail storm might happen.

The hailstones that fall, are proverbial for their whiteness. That makes Revelation 1:14 sound like this:

His hair was white like wool. It was as white as hailstones.           

Familiar words, but different meaning
It sometimes gets even trickier when words or concepts from the Bible seem to be known, and when a corresponding word is available in the ‘host’ language. It gets tricky when there seems to be a 100% match between the word/idea from the Bible and the word/idea from, say, the Kabwa language, while there actually isn’t.

A good example is the word ‘altar’ in the Bible. In the Kabwa community the idea of a place where you sacrifice is known. It is called an ‘ahasi ha okumwensera’, ‘a place to sacrifice’. But this place looks different from an altar. It is not so much a construction that has been built. It is more a place, a piece of flat ground on a mountain that has been cleaned, and is being reserved for the purpose of bringing sacrifices.

In instances like this it might be helpful to add a picture to the translation, so that readers get an idea of what an altar in Biblical times looked like. Only using the well-known phrase ‘a place to sacrifice’ might give people a different idea of what an altar looked like ini the Bible than what it actually was.

We would like to share some points of prayer and praise again:

• In April we will travel to Nairobi to take part in a course about teaching to adults in the context of East Africa. Praise God for this chance to learn more, and pray for safe travels.
• A Bible class for children has been started in our church. Hanneke is involved in this. Praise God that it has been started, and pray for materials to use during these sessions.
• The literacy team is planning to do a teacher training in April for 15 Jita speakers. Pray that motivated people will come to the workshop who have a heart for their language and for their future students.

Vorige keer schreven we over de talen hier, die over het algemeen dubbelzinniger zijn. Woorden hebben meerdere betekenissen, wellicht meer dan in het Nederlands.
Die dubbelzinnigheid van (symbolen)taal zie je zelfs in het verkeer, schreven we. Om dat te verduidelijk stelden we een vraag: We rijden hier aan de linkerkant van de weg. Wat bedoelt de bestuurder van de auto die voor je rijdt nu als hij zijn rechterknipperlicht aan zet?

Eerst dank aan iedereen die ons met zijn/haar antwoorden heeft verblijd!

Om heel eerlijk te zijn, kunnen we ons niet beroepen op een officieel onderzoek. We zijn niet naar het politiebureau geweest om dan in ieder geval de officiële regels na te trekken. We hebben ook geen straatenquête gehouden om de mening van de gewone man en vrouw te horen. De volgende antwoorden geven we dus op basis van wat er om ons heen in het verkeer gebeurt.

1. Ik ga rechtsaf slaan, dus blijf achter me!
2. Ik ga stoppen aan de kant van de weg, maar dan wel aan de rechterkant, want daar is een winkel waar ik moet zijn.
3. Ik zie al aan je dat je harder wil dan ik, dus passeer me maar, ik houd eventjes extra in, zodat je de ruimte krijgt.
4. Ik wil harder dan degene die voor me rijdt, dus ik ga ‘m passeren.

Je ziet, dubbelzinnigheid kan ook weleens tot gevaren leiden. Want wat gebeurt er als jij nummer 1 of 2 bedoelt, maar degene achter je interpreteert het als nummer 3…? Juist, je hebt waarschijnlijk een nieuwe rechterbuitenspiegel nodig, of meer…

November, December en januari was de tijd van de ‘korte regens’. Er viel veel, dus een groen tuin. Inmiddels heft de zon weer toegeslagen…

En zo’n gevaar kan er dus ook zijn als je met vertalen bezig bent
Om bij het beeld te blijven: de persoon in de voorste auto is het vertaalteam. In Bijbelvers X wordt het woord ‘oordelen’ gebruikt, maar dan zonder het idee van straf. Zoals ik vorige keer schreef: God oordeelt zijn kinderen weliswaar, maar Hij straft hen niet, Hij spreekt hij vrij! Helaas betekent het Kabwa-woord voor ‘oordelen’, net zo goed ‘straffen’.

Als bestuurders van de voorste auto, willen wij graag een helder signaal uitzenden in de vertaling. De boodschap moet duidelijk zijn. Maar dit Kabwa-woord begint te lijken op een rechterknipperlicht: gevaarlijk in zijn dubbelzinnigheid… Lezers (die zitten in die auto erachter, om de beeldspraak nog wat verder uit te rekken) zien het Kabwa-woord, en denken meteen aan straf! En zo zou de boodschap van Gods grote genade in dit vers onduidelijk of zelfs onzichtbaar kunnen worden. En daar gaat dan dus je rechterbuitenspiegel…

Nog meer antwoorden
In de wandelgangen hier werden overigens nog andere betekenissen geopperd, en ook van de inzenders buiten Tanzania kwamen waardevolle antwoorden (wellicht niet direct omdat ze per se kloppen, vermakelijk zijn ze wel):

1. Denk erom dat je niet gaat passeren.
2. Ja dat ding staat inderdaad aan, dat zie ik ook, maar ik weet zo snel niet hoe ‘ie uit moet.
3. Mijn linkerknipperlicht is kapot, dus nu zie je alleen mijn rechterknipperlicht nu ik mijn alarmlichten gebruik om aan te geven dat ik stil sta op de weg.
4. Mijn linkerknipperlicht is kapot, dus ik gebruik nu de rechtse maar (want je moet toch wat), om aan te geven:

•  ik wil rechtsaf slaan
• ik ga stoppen
• passeer me maar
• ik ga passeren
• denk erom dat je niet gaat passeren

Bunda-heuvel, in de buurt van Musoma. Een leuke wandeling.

Zonnebloemen!

Nieuwe opmaak weblog
In de afgelopen tijd hebben we wat gesleuteld aan de weblog. Extra welkom dus om een (nieuw) kijkje te nemen: http://www.louterlive.nl/.

Vragen welkom
Mocht je een prangende vraag hebben over het leven hier in Tanzania, het werk, of wat dan ook, dan horen we dat graag. Stuur ons een bericht, en dan kijken we hoe we hieraan aandacht kunnen geven! En uiteraard zijn ook nog steeds berichten welkom over hoe het met jou/jullie gaat. Daar horen we graag ook over!

Graag delen we weer punten van dank en gebed:

• Dank voor de nieuwe (financiële) taken die Hanneke heeft gekregen binnen het kantoor. Een erg plezierige uitdaging.
• Dank voor de checks die konden worden afgerond voor het Kabwa-team in de afgelopen weken (1-3 Johannes met de vertaalconsulent; Openbaring 1-11 als vertaalteam; Filippenzen, 2 Petrus, Judas en Openbaring 1-11 werden met mensen uit de taalgroep besproken, een zogenaamde community check).
• Bid voor de teams hier op het kantoor die op zoek zijn naar een nieuwe (extra) vertaler, dat er een goede kandidaat gevonden kan worden.

Tijdens de bespreking van Openbaring 1-11 (de zogenaamde TA-check). Er moest zelfs wat tekenen aan te pas komen (zie het whiteboard op de achtergrond) om helder te krijgen wat Johannes precies zag rond de troon (oudsten, vier wezens, engelen).

New layout website
This time only a short message (for those who would like to brush up on their Dutch or want to test the quality of an online translation machine, this could become a longer message by translating the text above). We just want to let you know that we redesigned our website a little bit, so we would encourage you to have a look at it: http://www.louterlive.nl/.

By the way, we would like to hear from you if you would have a question about life here in Musoma, the work that is going on, etc. Please send us a message, and we will do our best to write about it in a new blogpost. We also want to encourage you to keep us up to date about you. We’d love to here from you!

We want to share points of prayer and praise again:

• Praise God for the new (financial) tasks that Hanneke has in the office and that she enjoys doing.
• Thank God for the checks that could be done for the Kabwa-team (consultant check on the Letters of John; translation-advisor check on Revelation 1-11; community check on Philippians, 2 Peter, Jude and Revelation 1-11).
• Pray for success in the process to try to find good new translators for several of the teams here that need one.

– Scroll down for English –
De betekenis van het rechterknipperlicht. Dat klinkt als een ingezonden in dat blad van die wielrijdersbond. Of een hoofdstuk in het boek voor je theorietest. Maar hier in Musoma houdt dit onderwerp ons ook regelmatig bezig. En dat knipperlicht staat niet op zichzelf, het zegt iets over de cultuur. Lees meer hieronder.
Maar eerst: ‘Hé, zijn dat soms de kalenders die je daar in je hand hebt? Laat me eens kijken!’

Kalenders
In het vorige jaar is Hanneke druk bezig geweest met het ontwerpen van kalenders. In samenwerking met veel andere mensen, onder wie de vertalers, heeft ze voor elke taal een kalender gemaakt. Elke kalender heeft naast het ‘kalender gedeelte’ (met alle maanden en dagen in de lokale taal) enkele foto’s die te maken hebben met de betreffende taalgroep en een Bijbeltekst in de lokale taal.
In november en december zijn we druk geweest met het verspreiden van de kalenders. Mensen gingen met kalenders naar huis en probeerden die in hun eigen dorp te verkopen. Zelf hebben we regelmatig een extra rondje door het centrum van Musoma gemaakt met de kalenders in onze handen.

Op de markt
Het begon allemaal op de markt van Musoma. We hebben daar enkele goede bekenden, bij wie we regelmatig inkopen doen. Maar al snel verspreidden zij het nieuws. Er zijn kalenders in je eigen taal! Een van onze marktvrienden liep al snel over de markt, zoekend naar mensen van wie hij vond dat ze zeker een kalender moesten hebben. ‘Hé, jij spreekt toch Jita [een van de talen hier]? Er zijn hier kalenders te koop in Jita!’
Het is prachtig om te zien hoe enthousiast mensen zijn over de kalenders. Ze zijn verbaasd en blij dat hun taal daadwerkelijk op papier staat. En dan ook nog een foto erbij van het gebied waar ze geboren zijn… Tussen de balen uien, de stapels papaja’s en de manden aardappels, beginnen ze de Bijbeltekst te lezen die op de kalender staat. ‘Hé, dat is nog wel even wennen, Jita lezen. Maar ongelofelijk zeg, er zijn dus mensen die de Bijbel vertalen in Jita!’
Zo gaan die gesprekken vaak. Elke keer dus weer een mooie gelegenheid om met mensen te praten over het Bijbelvertaalwerk dat gaande is, wat voor veel mensen nieuws is. En het gebeurt dan ook regelmatig dat mensen zeggen: ‘Kom volgende week maar eens terug, dan heb ik weer geld, en dan wil ik een Lucas-evangelie kopen.’
Omdat het zo leuk is, hier een greep uit reacties van mensen op de kalenders:

Oh, mijn taal zit er niet bij? Nou dan koop ik er een in een andere taal, om aan een vriend van me te geven.

Ik wil geen kalender, ik wil een Bijbelboek!

Hé, zijn dat soms de kalenders die je daar in je hand hebt? Laat me eens kijken!

[Een baas tegen zijn werknemer] Ik koop deze kalender wel voor jou, want het kan niet zo zijn dat je zonder kalender zit, terwijl er één is in je eigen taal.

Bij deze man kopen we vaak onze groenten en fruit. Ook is hij erg enthousiast over de kalenders en helpt ons om ze aan veel mensen te verkopen. Hij spreekt Simbiti maar poseert hier met een Jita-kalender (Foto van CG).

Michiel verkoopt samen met zijn vertaalcollega kalenders en boeken op de markt van Mmazami, een dorp in het Kabwa-gebied (Foto van MN) .

Winkeltje (Foto van MN)

Taalkundige/culturele observaties in een zijstraat
Nog even een zijstraat voor mensen die houden van zijstraten.
Als je praat over verschillen tussen culturen, verval je vaak in clichés. ‘Tanzanianen communiceren veel minder direct dan Nederlanders’ is er zo eentje. Al talloze keren hebben we die ideeën in ons hoofd moeten bijstellen.
Maar mijn ervaring is wel dat de talen hier (zelfs de taal van gebaren en symbolen) meer ambiguïteit hebben, woorden en gebaren kunnen dus veel verschillende dingen betekenen. Analytische taal, waarin je alles kunt uitsplitsen en veel synoniemen hebt, past meer bij het Nederlands. Blijkbaar is in onze cultuur de behoefte om alles precies te zeggen en beschrijven en geen ambiguïteit te laten bestaan.

In het werk als vertaaladviseur loop ik er regelmatig tegenaan hoe breed de betekenis van woorden in het Kabwa kan zijn.
– Rechtvaardig, trouw, betrouwbaar, waar: allemaal één woord.
– Woorden, nieuws, issues: allemaal één woord.
– Zeggen, vermelden, noemen, spreken: allemaal één woord.
– Benadrukken, aansporen, aanmoedigen, overtuigen, motiveren: allemaal één woord.
En dat levert natuurlijk een uitdaging op. Een goed voorbeeld is het woord voor ‘oordelen’, dat ook de betekenis ‘straffen’ heeft. Wat te doen op plaatsen waar het gaat over het oordeel van God, zonder dat er straf wordt geïmpliceerd? Gods kinderen worden wel geoordeeld, maar ze worden vrijgesproken! Ze worden niet gestraft, dankzij het werk van Christus!
Als we hier dat Kabwa-woord voor gebruiken dat zowel ‘oordelen’ als ‘straffen’ betekent, hoe zorgen we dan dat de lezers aanvoelen wanneer het in de Bijbel gaat om ‘oordelen om te straffen’ en wanneer om ‘oordelen’ zonder dat er gestraft wordt?

Bij uitstek gedurende de community check (zie hier: http://www.louterlive.nl/community-check/) kunnen zulke vragen getest worden door de mensen de bewuste passage te laten lezen en te kijken of de tekst communiceert wat daadwerkelijk gecommuniceerd moet worden.

Hanneke geeft les op het zendingsschooltje over Nederland (Foto van LH).

Tijdens de Kerstviering op het kantoor was er ook tijd voor een spel. Hanneke organiseerde een cadeautjes-dobbelspel.

De resultaten van het spel. Iedereen kon met een cadeautje naar huis (Foto van CG).

Een groepsfoto van de collega’s (en hun gezinnen) van het kantoor. Wij staan er niet op omdat we met vakantie waren. Maar jullie weten wel hoe wij eruit zien!

Knipperlicht
Nog even terug naar die ambiguïteit en dat je die zelfs ziet in de taal van gebaren en symbolen.
We rijden hier aan de linkerkant van de weg. Wat bedoelt de bestuurder van de auto die voor je rijdt nu als hij zijn rechterknipperlicht aan zet?
Antwoorden in een gefrankeerde envelop met naam, adres, leeftijd, betrekking en nationaliteit naar…
Nee, die envelop hoeft niet, maar je kunt wel eens je hoofd breken over wat die bestuurder zou kunnen bedoelen. En dan komen we daar in ons volgende bericht op terug!

Danken:
– Voor een goed kerstfeest en een goede jaarwisseling.
– We krijgen veel bemoediging vanuit Nederland in de vorm van kaartjes en reacties op onze weblogs. Dit is echt een grote steun!
– We hebben heel veel mensen ontmoet in de afgelopen maand(en) met wie we hebben gepraat over de Bijbel in hun eigen taal, ook met mensen die de Bijbel (vrijwel) niet kennen. Bid ook voor deze mensen.

Bidden:
– Bid dat we ons werk doen uit liefde voor God en de mensen om ons heen.
– Voor de komende tijd staan er verschillende checks gepland voor ons als Kabwa-team (check als team samen met de vertaalconsulent van de brieven van Johannes; check als team van Openbaring 1-11). Bid voor energie en uithoudingsvermogen.
– De komende tijd is het ook druk voor het alfabetiseringsteam. Er staan behoorlijk wat workshops op het programma. Bid dat de workshops goed gaan en dat veel mensen bemoedigd worden door het leren lezen en schrijven in hun eigen taal. Bid ook voor energie en gezondheid voor het team.

De avond voor Kerst vierden we dit feest met onze vrienden met een heerlijke maaltijd.

Op weg met de boot naar Lukuba, een eiland op ongeveer een uur varen van Musoma. Heel leuk om Musoma nu eens vanaf het water te zien.

Op het eiland is er veel te doen: vogels kijken, wandelen en een rondje om het eiland met de kano.

Tijdens de vakantie hadden we ook wat meer tijd om dingen in en om het huis te doen. Michiel heeft vooral veel gesnoeid. Na de regenperiode zijn bomen en heggen namelijk behoorlijk gegroeid!

At the market in Musoma
Last year Hanneke made, with the help of lots of colleagues, calendars for all the eight languages of the Mara Cluster Project. Every calendar has its own months and days (of course, that’s why it’s called a calendar) in the local language, a couple of photos of important sites of the language group’s area and a passage from Scripture in the local language.

We already heard that in previous years these calendars were popular. And so they are, also this year.
In November and December our colleagues and we have been busy distributing the calendars. For us, it started at the main market of Musoma. We know a few good friends there, to whom we go for our fruit and vegetables. We went to show them the calendars and asked them if they would like to buy one. Not only did they want that, but immediately one of them started to walk around the marketplace, looking for people who he thought should buy a calendar. ‘Hey, you speak Jita [one of the local languages], right? They’re selling calendars in your language. The calendars are really nice. You should get one!’
In a minute several people had surrounded us, wanting to see the calendars.
It is encouraging to see how enthusiastic people are about them. Happy and surprised they look at their very own language, actually there, written down, together with photos of their own area.
Surrounded by piles of onions, heaps of papayas, and baskets full of tomatoes, they have a go at reading the Bible passage that is written on the calendar in their own mother tongue. This often leads to a conversation about the Bible translation work that is going own. Many people are happily surprised to hear that the Bible is being translated in their heart language. Some say things like: ‘Please come back next week. By then, I hope to have some money again, to buy the Gospel of Luke.’

Some other reactions:

‘There is no calendar in my language? Well, then I’ll just buy one in another language, to give to a friend of mine who speaks that language.’

‘Nice, those calendars, but I want a Bible book in my own language!’

‘Are you carrying calendars in your hand? Let me have a look.’

[Employer to his employee] ‘I’ll buy this calendar for you. You shouldn’t be without a calendar, while there is one in your own language!’

De kerk was mooi versierd. Heel veel volwassenen en kinderen zaten al klaar op de banken in de kerk. Hier en daar hoorde je het gesmoorde piepen van een kuikentje, dat niet vrijwillig naar dit feest was meegenomen… De dominee heette iedereen die binnenkwam enthousiast welkom. Speeches volgden en het koor van de kerk zong een aantal liederen, allemaal gekleed in dezelfde kleuren en uitbundig dansend. Het feest was begonnen!

Nadat veel mensen zich hadden voorgesteld, liederen waren gezongen, goede woorden waren gesproken en er veel was gebeden, brak het grote moment aan. Als collega’s van het vertaalkantoor liepen we naar één van de auto’s waarin we waren gekomen. En uit de achterklep kwam een doos, ingepakt is felroze en blauw inpakpapier. In die doos zaten de boeken waar het die dag om ging: Genesis in de Kabwa-taal.
Die boeken worden niet ‘even’ neergezet voor in de kerk. Nee, ze moeten worden binnengedragen. Sterker nog, naar binnen gedanst! Wat een mooi moment voor ons als collega’s om mee te maken. Een mooi moment voor de vertalers, adviseurs, schoonmakers, bewakers, alfabetiseringsmedewerkers, voor ons allemaal!

Maar een nog mooier moment voor al die andere mensen die in de kerk zaten! Want zij kunnen nu in het Kabwa lezen over de schepping, over Noach, Abraham en Jozef en over hoe God met zijn reddingsplan voor de wereld begon. God beloofde Zijn Zoon, die naar de wereld gekomen is. Immanuël, God met ons. God’s beloften lezen, in het Kabwa! Als dat geen goed kerstcadeau is…

De boeken worden de kerk binnengedragen door de Kabwa-vertalers.

Iedereen zit klaar in afwachting van het feest.

Na afloop van het feest werden boeken en kalenders verkocht.

Hanneke laat plaatjes van dieren zien. De kinderen noemden alle dieren bij hun naam in het Kabwa.

Kinderen bekijken de verschillende leesboekjes.

Bezoek uit Nederland
In november kregen we voor een aantal weken bezoek! Samen met Koen, Nelleke en Annemieke zijn we twee keer een paar dagen weggeweest. Voor ons allemaal was het een heerlijke vakantie. Ook hebben onze gasten veel van ons werk en leven in Musoma gezien.

Bezoek!

We hebben veel mooie dieren gezien tijdens de safari op de Serengeti.

We hebben erg genoten van ons bezoek. Weer lekker even samen aan tafel zitten!

Een deel van de Seregeti is Ikoma-gebied. We konden een aantal boeken in de Ikoma-taal (en in nog een paar andere talen) als dank aan het personeel van het hotel geven.

Deze vogel vloog tegen het raam en moest daarna een tijdje bijkomen. Hij koos ervoor om dat te doen op de hand van Michiel. Voor de vogelaars onder ons: het is een bronze of olive sunbird.

We beginnen al aardig wat contacten op de markt te krijgen. Bij deze vrouw kopen we regelmatig onze groenten en eieren.

Deze man naast Michiel spreekt Kabwa. We hebben hem ontmoet toen we iemand zochten die onze kussenhoezen voor de bank kon maken. Sinds hij dit voor ons heeft gedaan gaan we af en toe even langs voor een praatje.

Dankpunten:

* Dank dat de vertaling van Genesis in de Kabwa-taal af is en voor het mooie feest van vorige week.
* We hebben erg genoten van het bezoek dat we kregen en van de vakantie.
* De kalenders zijn geprint en aangekomen in Musoma. Dank dat mensen ze met enthousiasme ontvangen en dat de verkoop goed gaat.

Bidpunten:

* Bid dat in de komende maand veel mensen in de Mara-regio het goede nieuws van Jezus’ komst naar de aarde mogen horen.
* Na een vakantie is het altijd weer even opstarten. Bid dat God ons de kracht en motivatie geeft om Hem en onze naasten van harte te dienen.
* Bid voor onze familie (ouders, broers en zussen en neefjes & nichtjes). In de maand december kun je elkaar soms extra missen.

Celebration!

The church was decorated with beautiful colours. A lot of people gathered, from small babies to old men and women, all sitting on small wooden benches. The pastor welcomed everyone enthusiastically. Speeches followed and the choir sang a couple of songs, all members wearing colourful clothes and dancing contagiously. The party had started!

After some more speeches and songs the big moment was there. Outside the church, in one of the cars, was a big box, wrapped in bright pink and blue paper. This box contained the books the celebration was all about that day: Genesis in the Kabwa-language.
While singing and dancing, the line of workers from the Bible translation office entered the church, translators at the front, carrying the box, and we all following, slowly making our way through the church, to the ‘stage’, where the box would be opened officially.

It was a wonderful moment. Not only for the translators and all the other people that had worked hard on getting this book ready, but even more for all the people who where there that day, in that church, and for all Kabwa-people.
Because now they are able to hear and read about God’s creation, Noah, Abraham and Joseph, and about how God started his plan of salvation. God promised to send his Son to the earth! Immanuel, God with us. Hearing about God’s promises in your own language, in Kabwa. Would there be a better Christmas present?